بیماری‌های رایج در سفر کدامند؟
آشنایی با راه‌های پیشگیری و درمان بیماری‌های رایج در سفر، اسباب راحتی و تجربه خوشایندی را برای گردشگران فراهم می‌کند.
کجارو نوشت: از بیماری‌های رایج در سفر می‌توان به بیماری حرکت، بیماری‌های عفونی، گرمازدگی، سردرد، گزیدگی حشرات، مسمویت غذایی، یبوست، اسهال و دل‌پیچه، حساسیت، سرماخوردگی و سرفه، آسیب مفصلی و عضلانی، آفتاب سوختگی، سرمازدگی و دریازدگی اشاره کرد.
سفر علاوه بر لذت‌هایی که به‌همراه دارد، گاهی به‌دلیل تغییرات آب‌وهوا، تغذیه یا عدم رعایت بهداشت، بیماری‌هایی را ایجاد می‌کند که سبب ایجاد نگرانی‌هایی برای گردشگران می‌شود. با کسب اطلاعات درباره بیماری‌های رایج در سفر و راه‌های پیشگیری، نحوه برخورد با بیماری و درمان زودهنگام آن، می‌توان از پیش‌آمدهایی که لذت سفر را کم می‌کنند، پیشگیری کرد. در این مقاله شما را با برخی از بیماری‌های رایج در سفر، راه‌های پیشگیری و درمان آن‌ها آشنا می‌کنیم.
بیماری حرکت
بیماری حرکت که به ماشین‌گرفتگی یا Motion Sickness شهرت دارد، برای برخی از افراد در زمان سفر با هواپیما، قایق و اتوبوس اتفاق می‌افتد. این مشکل در اثر حرکت مکرر وسیله نقلیه یا هر حرکتی دیگری ایجاد می‌شود که گوش داخلی را مختل کند. عرق، سردرد، سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ از علائم بیماری حرکت است.
برای پیشگیری از بیماری حرکت، فرد باید باید یک یا دو ساعت پیش از سفر، از قرص‌های ضدتهوع استفاده کند. انتخاب صندلی‌های جلوی وسیله نقلیه برای نشستن، طوری که افق مشخص باشد، یکی از راه‌های پیشگیری از این بیماری است. هنگام حرکت وسیله نقلیه، جایی را انتخاب کنید که اکسیژن بیشتری به شما برسد. از مطالعه کتاب در وسیله نقلیه خودداری کنید. آب کافی بنوشید و هنگام حرکت هواپیما، اتوبوس یا قایق، غذاهای سنگین، چرب و اسیدی مصرف نکنید.
اگر با وجود این پیشگیری‌ها باز هم به این بیماری دچار شدید، بهتر است از داروهایی مانند بنادریل، درامین و اسکوپولامین استفاده کنید.
بیماری‌های عفونی
عدم رعایت بهداشت در هنگام سفر یا در مکان‌های عمومی، احتمال ابتلای مسافران را به بیماری‌های عفونی افزایش می‌دهد. تب، اسهال، عارضه‌های پوستی و مشکلات تنفسی در طول سفر، از جمله علائم بیماری‌های عفونی هستند.
مهم‌ترین راه پیشگیری از بیماری‌های عفونی، رعایت بهداشت در سفر، به‌ویژه در مکان‌های عمومی است. اگر با این مشکل مواجه شدید یا علائمی چون تب و اسهال در شما بروز کرد، حتما به پزشک مراجعه کنید. بیماری‌های عفونی به‌راحتی قابل تشخیص نیستند و درمان آن‌ها بدون مشورت پزشک خطرناک است؛ به‌ویژه از مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها بپرهیزید.
گرمازدگی
گرمازدگی، نوعی بیماری است که به‌دلیل افزایش بیش از اندازه دمای بدن ایجاد می‌شود و عموما در پی تعریق بیش از حد یا از دست دادن میزان زیاد آب بدن رخ می‌دهد. این بیماری جزو بیماری‌های شایع در فصل‌های گرم سال است. گرمازدگی بیشتر در ماه آخر فصل بهار و هنگام تابستان گریبان مسافران را می‌گیرد؛ هرچند این تصور اشتباه است که گرمازدگی فقط مختص فصل‌های گرم یا مناطق گرم است. گاهی اوقات، فعالیت زیاد در سفر، حتی در هوای سرد نیز می‌تواند سبب بالا رفتن حرارت بدن و گرمازدگی شود.
خستگی، اختلال در هوشیاری، سردرد، سرگیجه، استفراغ و تهوع، از علائم گرمازدگی هستند. نوشیدن آب خنک، پرهیز از مصرف غذاهای دیرهضم و چرب، استفاده از لیمو ترش هنگام صرف غذا و دوری از نور شدید آفتاب، بهترین راه‌های پیشگیری از گرمازدگی هستند. برای درمان گرمازدگی، ابتدا حرارت عمومی بدن را با قرارگیری در سایه یا جایی خنک و با نوشیدن آب و مایعات کاهش دهید و سپس با نوشیدن آب مخلوط با گلاب و لیمو ترش، آن را برطرف کنید.
سردرد
بروز سردرد از اتفاقات شایع در سفر است؛ اما معمولا سردرد به‌خودی‌خود بیماری نیست و جزو علائم بیماری‌های دیگر به شمار می‌رود. هر یک از بیماری‌هایی که احتمال رخداد آن‌ها در سفر وجود داشته باشد، ممکن است علائمی چون سردرد داشته باشند. گاهی سردردهایی وجود دارند که در اثر عوامل محیطی ایجاد می‌شوند؛ ممکن است تغییر آب‌وهوا، تغییر ارتفاع، تکان خوردن در وسیله نقلیه یا کم‌آبی، منشا سردرد باشند.
کاهش آب بدن، به‌عنوان یکی از رایج‌ترین دلایل سردرد در سفر شناخته می‌شود. نوشیدن مایعات فراوان، همراه داشتن برگ نعنا و نوشیدن دم‌کرده آن به رفع سردرد یا پیشگیری از آن کمک می‌کند. دوری از گرما و قرارگیری در محیط خنک، اولین راه‌کار درمان سردرد است. اگر سردرد شما در سفر جزو علائم بیماری‌های دیگری بود، باید به‌دنبال کشف بیماری باشید و اگر یک سردرد ساده بود، بهتر است از یک داروی مسکن ساده مانند استامینوفن و نوشیدن مایعات برای بهبود وضعیت خود استفاده کنید.
گزیدگی حشرات
سفر به مناطق طبیعی و گشت‌وگذار در جاهای سرسبز و محیط رودخانه‌ها، خطر گزیدگی حشرات را به‌دنبال دارد. حشرات زیادی در گوشه و کنار جهان وجود دارند که نیش برخی از آن‌ها خطرناک و در برخی اوقات، کشنده است. اگر قصد سفر به طبیعت یا جاهایی را دارید که امکان وجود حشرات در آن‌ها زیاد است، برای پیشگیری از گزیدگی، از محافظ‌های پوستی مناسب، داروها و اسپری‌هایی استفاده کنید که حشرات را از بدن دور می‌کنند.
خارش شدید، درد، سوزش و ورم در محل گزیدگی، از اولین عوارضی است که بعد از نیش خوردگی ایجاد می‌شود. بهتر است در صورت امکان از منشا گزش مطلع شوید تا در صورت نیاز به فوریت‌های پزشکی، هرچه سریع‌تر اقدام کنید. همچنین از خاراندن محل نیش بپرهیزید؛ چون سبب تحریک موضع می‌شود. از مراقبت‌های عمومی بعد از تمام گزیدگی‌ها می‌توان به استفاده از اسپری‌ها و ژل‌های موضعی مخصوص بعد از گزیدگی، پمادهای ضدحساسیت، استفاده از کمپرس آب سرد در محل گزیدگی اشاره کرد. در صورت خارش شدید، استفاده محتاطانه از قرص‌های ضدحساسیت برای آرامش بیشتر مفید است. اگر محل نیش‌خوردگی دچار خونریزی شد، حتما به پزشک مراجعه کنید.
مسمویت غذایی
مسمومیت غذایی از بیماری‌های رایج در سفر است که غالبا در اثر مصرف غذا یا آب آشامیدنی آلوده به ویروس و باکتری ایجاد می‌شود. اگر در طول سفر با کم‌خوابی، مسافت طولانی و شرایط آب‌وهوایی نامساعد روبه‌رو شوید، مقاومت بدن به‌دلیل خستگی کاهش پیدا می‌کند. در این شرایط، صرف غذاهای آلوده، خام یا مانده، به‌راحتی سبب ایجاد مسمومیت غذایی می‌شود.
تهوع، استفراغ، اسهال و تب از علائم ابتلا به مسمومیت غذایی است. راه پیشگیری از ایجاد مسمومیت غذایی، توجه و دقت کافی به انتخاب تغذیه در سفر است. رعایت بهداشت، شستن مکرر دست‌ها در طول سفر، توجه به تاریخ انقضای مواد خوراکی، دوری از غذای مانده و پرهیز از صرف غذا در رستوران‌های بین‌راهی یا نزد فروشنده‌های دوره‌گرد، به پیشگیری از مسمومیت غذایی کمک می‌کند.
در صورت بروز علائم مسمومیت، علاوه بر استراحت و دوری از فعالیت‌های جسمی، برای کاهش تب می‌توانید از برخی مسکن‌های خفیف استفاده کنید؛ اما از مصرف خودسرانه داروهای ضداسهال یا ضدتهوع خودداری و در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید؛ چراکه در برخی موارد ممکن است نیاز به تخلیه دستگاه گوارش باشد.
یبوست
ابتلا به یبوست از مشکلات شایعی است که افراد در طول سفر با آن مواجه می‌شوند. این بیماری معمولا به‌دلیل کم‌آبی بدن و عدم استفاده از فیبر کافی در طول روز ایجاد می‌شود و راه‌های پیشگیری از آن بسیار آسان است. نوشیدن آب کافی و استفاده از فیبر، به‌ویژه سالاد و سبزیجات در طول روز، کمک زیادی به رفع یبوست می‌کند. نان سبوس‌دار، انجیر و کیوی، از خوراکی‌هایی هستند که در پیشگیری و درمان یبوست موثر هستند.
اگر در طول سفر گرفتار یبوست شدید، نگران نشوید. در صورتی که این مشکل ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای دیگر نباشد و در زندگی روزمره خود تا پیش از سفر، دچار یبوست نبوده‌اید، مصرف آب و مایعات کافی، استفاده از فیبرها و کمی پیاده‌روی، شما را به شرایط عادی بازمی‌گرداند.
اسهال و دل‌پیچه
اسهال از بیماری‌هایی است که در اثر عدم رعایت بهداشت در سفر ایجاد می‌شود. در بسیاری از موارد، اسهال به‌خودی‌خود بیماری نیست و در اثر ابتلا به بیماری‌هایی مانند مسمومیت غذایی یا عفونت در بدن، به وجود بیاید.
ابتلا به اسهال در طول سفر، فرد را با مشکلات بسیاری مواجه می‌کند. حالت تهوع، بی‌قراری و نفخ شکم، از علائم اسهال و دل‌پیچه در مسافرت است و حدود سه تا هفت روز طول می‌کشد.
رعایت بهداشت فردی مهم‌ترین راه پیشگیری از بیماری اسهال است. اگر با وجود رعایت بهداشت، باز هم به این بیماری مبتلا شدید، مصرف مایعات فراوان اولین و مهم‌ترین راه مقابله با آن است. در صورت تداوم این بیماری، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
حساسیت
حساسیت یا آلرژی نوعی بیماری است که نشان از سیستم ایمنی حساس فرد دارد. عامل ایجاد حساسیت در افراد مختلف گوناگون است و با علائم مختلفی نیز همراه است. عطسه، سرخی پوست و قرمزی چشم نمونه‌هایی رایج از این علائم است.
اگر سابقه آلرژی دارید و عامل ایجاد حساسیت خود را می‌شماسید، از قرارگیری در شرایط و موقعیت آلرژیک خودداری کنید. همراه داشتن قرص آنتی‌هیستامین برای پیشگیری از آلرژی برای کسانی که سابقه دارند، یک ضرورت است. اگر به جایی سفر می‌کنید که آب‌وهوای آن با شرایط آب‌وهوایی محل زندگی شما یکی نیست، حتما پیش از سفر، خود را آماده کنید.
اگر به طبیعت می‌روید، از لباس‌های پوشیده استفاده کنید تا دچار حساسیت به نور آفتاب یا برخی گیاهان نشوید. همراه داشتن ماسک و مواد دفع حشرات از ضرورت‌های پیشگیری از حساسیت است. آلرژی جزو بیماری‌های خطرناک و استرس‌زا نیست و به‌دلیل طیف گسترده و تنوع، درمان خاصی برای آن وجود ندارد. پیشگیری و همراه داشتن داروهای ضدحساسیت را اولویت کار خود قرار دهید تا سفری دلچسب را تجربه کنید.
سرماخوردگی و سرفه
سفر به مناطق سردسیر یا مواجهه با آب‌وهوای خنک، ممکن است شما را مبتلا به سرماخوردگی و سرفه کند. سرفه یکی از عوارض ابتلا به سرماخوردگی است که فرد را در طول سفر اذیت می‌کند. اولین و بهترین راه پیشگیری از سرماخوردگی، پوشاندن بدن از سرما و نوشیدن مایعات گرم است. همیشه در سفر آب کافی بنوشید؛ زیرا کمبود آب، بدن فرد را مستعد سرماخوردگی می‌کند.
آنفولانزا یکی از بیماری‌هایی است که علائم آن مشابه سرماخوردگی است و عموما از یک بیمار به دیگران سرایت می‌کند. در سفرهای خود علاوه بر نوشیدن آب، مصرف ویتامین C، می‌توان به شستن دست‌ها، استفاده از ضدعفونی‌کننده‌ها، پوشیدن ماسک و پوشاندن دهان و بینی هنگام سرفه و عطسه به‌عنوان راه‌های پیشگیری و درمان سرماخوردگی است.
در صورت ابتلا به سرماخوردگی، از مصرف خودسرانه انواع داروها بپرهیزید و تنها از مسکن‌های خفیف برای استراحت بهتر استفاده کنید. تماس فیزیکی خود با دیگران را به حداقل برسانید و تا سپری شدن طول مدت درمان، استراحت کنید.
آسیب مفصلی و عضلانی
آسیب مفصلی و عضلانی جزو بیماری‌هایی است که در سفرهای طبیعت‌گردی به‌ویژه کوهنوردی رخ می‌دهد. هنگام پیاده‌روی در محیط‌های ناهموار، ممکن است مفاصل یا عضلات شما دچار مشکل شوند. مهم‌ترین آسیب‌های مفصلی در سفر، پیچ‌خوردگی مچ پا و کشیدگی آن است. گاهی پیچ خوردگی پا، سبب ایجاد کشش یا پارگی تاندون‌ها و رباط‌های مچ پا می‌شود.
تمرین و آمادگی پیش از سفر، دقت هنگام پیمودن مسیرهای ناهموار و استفاده از کفش‌های مناسب، به پیشگیری از آسیب‌های مفصلی و عضلانی کمک می‌کند؛ اما گاهی با وجود پیشگیری، آسیب‌هایی برای افراد رخ می‌دهد. هر نوع تمرین که با گرم کردن ملایم آغاز شود، از آسیب به جسم پیشگیری می‌کند؛ زیرا گرما سبب افزایش جریان خون، افزایش دامنه حرکت عضلات و کاهش آسیب می‌شود.
در صورت آسیب‌دیدگی، درد و کبودی را جدی بگیرید؛ چراکه مهم‌ترین علامت در ایجاد آسیب عضلانی و مفصلی است؛ استراحت کنید و از کمپرس سرد استفاده کنید؛ اگر دردتان بهبود نیافت یا کبودی‌ها افزایش یافت، حتما به مطب پزشک بروید.
آفتاب سوختگی
تابستان جزو فصل‌های پرگردشگر و شلوغ سال است. فعالیت‌های ساحلی و آبی در تابستان به اوج خود می‌رسد و بیشترین آفتاب سوختگی‌ها در این زمان از سال رخ می‌دهند؛ هرچند این تصور اشتباه است که این عارضه در دیگر فصل‌های سال بروز نمی‌کند. هنگامی که هوا ابری است، اگرچه خبری از تابش خورشید نیست، اشعه ماورای بنفش به آسیب رساندن به پوست ادامه می‌دهد. در فصل زمستان و مناطق برفی نیز انعکاس نور از روی برف‌ها موجب آفتاب‌سوختگی مضاعف می‌شود. از این‌رو، پوشاندن بدن، استفاده از کرم‌های ضدآفتاب، همراه داشتن کلاه‌های بزرگ و قرارگیری در سایه را می‌توان راه‌های همیشگی محافظت از پوست بدن و صورت در برابر این عارضه است.
گاهی با وجود تمام پیشگیری‌ها، باز هم ممکن است عارضه آفتاب‌سوختگی رخ دهد؛ در این صورت، آب‌رسانی مداوم به بدن و موضع سوختگی با استفاده از نوشیدن مایعات فراوان به‌ویژه آب، تماس پارچه مرطوب با پوست و دوش آب سرد، از مهم‌ترین درمان‌ها به شمار می‌رود. علاوه بر این، از تحریک بیشتر پوست در ناحیه آفتاب‌سوخته بپرهیزید؛ برای این منظور می‌توانید از پمادهای سوختگی یا لوسیون‌های ضدالتهاب روی موضع استفاده کنید و با پوشیدن لباس‌های نخی و گشاد، تماس پوست با پارچه را به حداقل برسانید.
سرمازدگی
سرمازدگی از بیماری‌هایی است که گردشگران را در فصل‌های سرد درگیر می‌کند. سرمازدگی معمولا قابل درمان است؛ اما اگر دمای بدن فرد به ۳۴ تا ۲۶ درجه سانتی‌گراد برسد، شانس بهبودی کم می‌شود.
لرز، اولین واکنش دفاعی است که بدن در هنگام سرمازدگی از خود بروز می‌دهد. بدن به‌طور خودکار تلاش می‌کند تا با استفاده از عضلات، حرارت بیشتری تولید کند و دمای درونی را ثابت نگه دارد. اگر آسیب سرما زیاد باشد، دمای بدن کاهش بیشتری پیدا می‌کند و واکنش دفاعی مختل می‌شود. در این صورت، فرد سرمازده دچار گیجی می‌شود و قدرت قضاوت و تصمیم‌گیری خود را از دست می‌دهد. کاهش هوشیاری، از دست دادن هماهنگی حرکت‌های بدن، مشکل در تکلم و انقباض عضلانی از علائم سرمازدگی است.
علاوه بر کاهش دمای عمومی، یکی از عوارض شایع، سرمازدگی یک عضو یا اعضای مشخص از بدن است که اغلب در بینی، گوش‌ها یا سر انگشتان دست و پا رخ می‌دهد و با درد در ناحیه همراه است. اگر یکی از عضوهای بدن سرمازده شد، نباید عضو یخ زده را ماساژ دهید؛ زیرا ممکن است به عضو یخ زده آسیب برسد. گرم کردن عضو سرمازده با بخار دهان نیز یکی دیگر از اشتباهات رایج در رویارویی با سرمازدگی است، چراکه بخار موجب مرطوب شدن پوست یا پوشش آن می‌شود و بعد از چندثانیه، سرمای بیشتر را با خود به‌همراه دارد.در صورت سرمازدگی انگشتان پا، روی آن‌ها راه نروید.
برای گرم کردن عضو یخ‌زده، ابتدایی‌ترین کار پوشاندن آن با پوششی گرم است. استفاده از منابع حرارتی مانند کیسه‌های گرمایی مسافرتی در جهت افزایش دمای عضو موردنظر بسیار موثر است. در صورت امکان می‌توانید ناحیه سرمازده را ۲۰ دقیقه در آب ۳۵ درجه قرار دهید و پس از خشک کردن، داخل یک حفاظ مانند دستکش، جوراب یا کیسه خواب بگذارید تا گرم شود. استفاده از قرص مسکن در این شرایط برای جلوگیری از درد مناسب است. در صورت آسیب پوستی شدید به عضو سرمادیده، آن را با باندهای تمیز ببندید تا بعد از یک هفته، تاول‌های آن از بین بروند و پوست به‌تدریج بهبود یابد.
دریازدگی
دریازدگی در اثر عدم تطابق سلول‌های احساسی مغز انسان شکل می‌گیرد که وظیفه حفظ تعادل بدن را دارند. وقتی به درون کشتی یا قایق می‌روید، به‌دلیل تکان‌های کشتی، مایع داخلی گوش میانی جابه‌جا می‌شوند. هنگام جابه‌جایی مایع گوش، پیام‌های مختلفی از وضعیت نامتعادل فرد به مغز او فرستاده می‌شود.
حالت تهوع و به‌هم‌ریختگی معده، سرخی بدن و تعریق، سستی و ضعف، خواب‌آلودگی، خشکی دهان، سردرد و سرگیجه از علائم دریازدگی محسوب می‌شوند. مصرف داروهای ضد دریازدگی، استفاده از نوشیدنی‌های انرژی‌زا و میوه، پوشیدن لباس‌های سبک، مصرف غذاهای نشاسته‌دار، نگاه به دوردست، بستن چشم‌ها، پرهیز از مطالعه، خواب کافی و مصرف مواد شیرین، جزو راه‌های پیشگیری و درمان دریازدگی است.