شدت ورزش و میکروبیوم روده؛ کلیدهای پنهان برای دستیابی به سلامت
نتایج تازه پژوهش‌ها که در پایگاه سای‌تک‌دیلی منتشر شده، نشان می‌دهد، شدت تمرینات ورزشی می‌تواند بر ترکیب میکروبیوم روده اثر بگذارد و مسیرهای تازه‌ای برای درک ارتباط میان تغذیه، فعالیت بدنی و سلامت کلی بدن باز کند. این یافته‌ها می‌تواند به ورزشکاران کمک کند تا با دقت بیشتری رژیم، تمرین و دوره‌های استراحت خود را تنظیم کنند.
به گزارش پارسینه پلاس، همواره ورزش به عنوان یکی از اصلی‌ترین ابزارهای ارتقای سلامت جسم و روان توصیه می‌شود. از کاهش خطر بیماری‌های قلبی و دیابت گرفته تا بهبود خلق‌وخو و افزایش طول عمر، شواهد علمی همواره بر نقش کلیدی فعالیت بدنی تأکید داشته‌اند. اما پرسش تازه این است که آیا شدت ورزش نیز می‌تواند روده و باکتری‌های آن را دگرگون کند؟
میکروبیوم روده، مجموعه گسترده از باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌هاست که نقش حیاتی در هضم غذا، تقویت سیستم ایمنی و حتی سلامت روان ایفا می‌کنند. هرگونه تغییر در این اکوسیستم می‌تواند پیامدهای مهمی برای بدن داشته باشد. از همین رو، پژوهشگران امروزه به دنبال رمزگشایی از ارتباط پیچیده میان سبک زندگی و ترکیب این میکروارگانیسم‌ها هستند.
پژوهش‌های پیشین نشان داده بودند که ورزشکاران حرفه‌ای نسبت به افراد عادی، ترکیب متفاوتی از میکروبیوتا دارند؛ تنوع بیشتر باکتری‌ها، سطح بالاتر اسیدهای چرب زنجیره کوتاه و تغییر در نسبت گونه‌های مفید و مضر. اما عامل اصلی این تفاوت هنوز محل بحث بود: آیا این تغییرات تنها ناشی از تغذیه متفاوت ورزشکاران است یا خود شدت تمرین نیز نقشی مستقیم دارد؟
مطالعه‌ای که توسط «برونوِن چارلسون» در دانشگاه ادیت کوان استرالیا انجام شده، تلاش کرده است به همین پرسش پاسخ دهد. این تحقیق با تمرکز بر ورزشکاران حرفه‌ای و مقایسه دوره‌های بار تمرینی بالا و پایین، نشان داد که شدت ورزش واقعاً قادر است نشانه‌های سلامت روده را تغییر دهد.
یافته‌ها نشان می‌دهد که تغییر سطح اسیدهای چرب زنجیره کوتاه و جابه‌جایی در جمعیت گونه‌های خاص باکتری‌ها به طور مستقیم با شدت تمرین مرتبط است. این نتایج به فهم بهتر از سازوکارهای زیستی بدن ورزشکاران کمک می‌کند و افق‌های تازه‌ای برای طراحی برنامه‌های تمرینی و تغذیه‌ای باز می‌سازد.
این پژوهش بررسی کرده است که چگونه بار تمرینی بالا و پایین بر سلامت روده ورزشکاران تأثیر می‌گذارد. هدف این بود که با شناسایی این تغییرات، ورزشکاران بتوانند با در نظر گرفتن نقش میکروبیوم، سلامت، رفاه و عملکرد خود را بهینه کنند.
چارلسون در ایبن باره توضیح داده است: «پژوهش‌های قبلی نشان می‌دهد میکروبیوتای روده ورزشکاران با افراد عادی تفاوت دارد؛ این تفاوت شامل غلظت بالاتر اسیدهای چرب زنجیره کوتاه، تنوع آلفا (شاخص تنوع باکتری‌ها)، فراوانی بیشتر برخی گونه‌ها و کاهش برخی دیگر است». به گفته او، این اختلافات ممکن است به دلیل عادات غذایی باشد، اما شاخص‌های آمادگی جسمانی مانند میزان اکسیژن مصرفی نیز در آن نقش دارند.
بار تمرینی و تغییرات باکتریایی
نتایج تحقیق نشان داد که شدت تمرین به طور مستقیم بر شاخص‌های سلامت روده اثر می‌گذارد. تغییرات در سطح اسیدهای چرب زنجیره کوتاه و جمعیت باکتری‌های خاص مشاهده شده است.
چارلسون اشاره کرد که هرچند در این پژوهش سطح لاکتات به‌طور مستقیم اندازه‌گیری نشد، اما افزایش لاکتات خون( لاکتات یک نوع اسید است که در بدن تولید می‌شود و معمولاً در عملکرد عضلات و تولید انرژی نقش دارد.) ناشی از ورزش‌های شدید می‌تواند یکی از عوامل باشد. لاکتات تولیدشده در عضلات به روده منتقل می‌شود و احتمالاً رشد گونه‌های خاصی از باکتری‌ها را تحریک می‌کند.
تغییر رژیم غذایی در دوره‌های استراحت
در دوره‌هایی که بار تمرین کم می‌شود یا ورزشکاران استراحت می‌کنند، معمولاً رژیم غذایی خود را جدی نمی‌گیرند. این تغییرات رژیمی به وضوح بر ترکیب میکروبیوم روده اثر گذاشت. یکی دیگر از یافته‌ها، کند شدن قابل‌توجه زمان عبور مواد غذایی در روده در دوره‌های بار تمرینی پایین بود. این کندی نیز بر ترکیب میکروبیوم تأثیر داشت.
هنوز به‌طور دقیق روشن نیست میکروبیوم چگونه بر عملکرد ورزشی اثر می‌گذارد، اما سرنخ‌های امیدوارکننده‌ای وجود دارد. به عنوان مثال، روده ممکن است در متابولیسم لاکتات و تنظیم سطح pH(سطح هیدروژن بالقوه) بدن نقش داشته باشد که هر ۲ برای عملکرد و سلامت ورزشکار اهمیت دارند.
با این حال برای درک بهتر این پدیده نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد، به‌ویژه درباره عواملی مانند بار تمرینی، کیفیت رژیم غذایی و زمان عبور روده‌ای، تا بتوان راهکارهایی برای بهبود عملکرد و سلامت ورزشکاران ارایه داد.