با قدیمی ترین جاده در ایران آشنا شوید
اگر نامگذاری روزها را تلنگری بدانیم، روزچهارمحال و بختیاری فرصتی است تا از جاده «دزپارت» به این منطقه بنگریم؛ جاده‌ای پلکانی که به گواه تاریخ با چنان مهارتی بر کوه و سنگ در دل سخت‌گذرترین تنگه‌ها و دره‌های فلات مرکزی ایران، راه باز کرده که هنوز هم مایه مباهات است.
به گزارش پارسینه پلاس، این جاده در دوره‌های مختلف تاریخی با نام‌های نردبانی، پلکانی، دزپارت، سلطانی، اتابکی، علویان، لینچ و بختیاری خوانده شده و «ابن بطوطه» (جهانگرد مراکشی) آن را پنهانی‌ترین جاده کوه‌های پارس دانسته است. دزپارت که به جاده ابریشم کوچک نیز مشهور و بخشی از آن مسیر عبور عشایر بختیاری است، در سال۱۳۶۸ از شهرکرد تا ایذه به طول حدود۲۵۰کیلومتر آسفالت و یکی از محورهای مهم ارتباطی شد.
سفری را آغاز می‌کنیم از بلندترین نقطه جاده گردشگری دزپات در ارتفاعات زردکوه بختیاری در استان چهارمحال و بختیاری تا پایین‌ترین نقطه آن در گردنه رخ.
دزپارت زنده است
قدمت جاده دزپارت به حدود ۹هزار سال پیش می‌رسد؛ دزپارت، جاده‌ای میانبر برای اتصال فلات مرکزی ایران (اصفهان) و خوزستان با پایتخت باستانی ایران یعنی پارس (فارس) بوده و در دورانی نیز به‌عنوان جاده استراتژیک و نظامی برای کمک‌رسانی از فلات ایران به شوشتر خوزستان حتی در دوران ۸ سال دفاع‌مقدس، مورد استفاده قرار می‌گرفت. شاید هم وجه تسمیه این جاده به زمانی برمی‌گردد که پادشاه اشکانی از همین مسیر به حوزه حکمرانی الیمایی‌ها نفوذ کرد و بعد از سرکوب آنان از همین جاده رهسپار فلات مرکزی ایران شد. عبور سپاه پارت از این جاده سبب شد که نام پارت بر آن ماندگار شود.
عضو هیأت علمی پژوهشکده باستان‌شناسی کشور به همشهری می‌گوید که دزپارت هم یک مسیر برای کوچ عشایر بوده، هم تجارت کالا و هم رفت‌وآمد مردم. علی‌اصغر نوروزی می‌افزاید: «مسیر دزپارت در دشت به چند شعبه تقسیم می‌شد، زیرا ماشین‌رو نبود و الزامی برای عبور از یک خط مشخص وجود نداشت. به‌طور کلی، دزپارت یک مسیر قدیمی بین اصفهان و خوزستان است که از چهارمحال‌وبختیاری به هم وصل می‌شد؛ مسیری بسیار سخت‌گذرکه به‌دلیل مسافت کوتاه‌تر، عبور از آن به‌صرفه بود.»
نوروزی درباره وضعیت فعلی مسیر دزپارت می‌گوید: «بعد از اینکه ماشین‌آلات راهسازی آمد و راه‌ها در کشور ایجاد شد، نخست ترانزیت کالا که بخش تجاری مسیر دزپارت بود از گردونه خارج و جاده‌های جدید روی جاده‌های قدیم منطبق شد. در مسیر دزپارت هم از شهرکرد به ایذه جاده آسفالت ساخته شد، اما بخشی از مسیر دزپارت از بین رفت و الان یک مسیر به هم پیوسته مثل یک راه یا جاده مشخص نداریم. کاوش‌ها نشان می‌دهد بسیاری از پل‌های مسیر دزپارت از بین رفته، فروریخته یا بر اثر بلایای طبیعی مثل زلزله دیگر وجود ندارد.»
نوروزی با استناد به کاوش‌های باستان‌شناسی در مسیر دزپارت می‌گوید: «برخی پل‌ها مثل پل مروارید هنوز در این مسیر هستند. بقایای آثار نشان می‌دهد در این مسیر کاروانسراهایی به شکل منازلی برای کاروان‌ها بوده. بخش‌هایی هم که عشایر از آن عبور می‌کنند هنوز بدون دخل و تصرف باقی مانده و همچنان ایلات کوچ‌رو از آن می‌گذرند. مسیر دزپارت زنده است، هر چند بخش‌هایی از آن از بین رفته و نیاز به مطالعات و کاوش‌های باستان‌شناسی دارد.»