بزرگ ترین گنبد های جهان را بشناسید+تصویر

به گزارش پارسینه پلاس؛ گنبد سازه‌ای معمارانه است شبیه نیم کره توخالی که سقف را می‌سازد. پیش از تاریخ تاکنون، سازه‌های زیادی به شکل گنبدی ساخته شده‌اند. بله! قدمت گنبد به پیش از تاریخ باز می‌گردد. برای مثال گنبد تپه چغامیش (که محوطه‌ای باستانی است و قدمتش به ۶۸۰۰ سال پیش از میلاد می‌رسد)، احتمالا اولین نمونه گنبدی است که باستان شناسان از آن با خبر شده‌اند. ایگلوها (خانه‌های برفی مردمان قطب شمال) و مقبره‌های شرق باستان نمونه‌هایی از گنبدهای عجیب و غریب جهان محسوب می‌شوند.

بزرگترین گنبد جهان، گنبد سانتا ماریا دل فیوره
اگرچه امپراتوری ساسانی، نخستین گنبدهای بزرگ را در ایران ساخته بود، اما اکنون رکورد بزرگترین گنبد جهان، نه در شرق، بلکه در ایتالیاست. از آنجایی که در دوران باروک و رنسانس، اروپا به ساخت سازه‌های گنبدی شکل علاقه پیدا کردند، شروع به ساخت گنبد در اماکن مذهبی خود کردند. گنبد کلیسای جامع فلورانس یا همان سانتا ماریا دل فیوره بزرگترین گنبدی است که تاکنون در سراسر جهان ساخته شده است. بازیلیکا دی سانتا ماریا دل فیوره که درفاصله سال‌های ۱۲۹۶ تا ۱۴۳۶میلادی به سبک گوتیک ساخته شده را نماد شهر فلورانس و یکی از بزرگترین کلیساهای ایتالیا می‌دانند. (بازیلیکا یا باسیلیکا، کلیساهایی هستند که سالن‌های دراز دارند). معمار این اثر، فیلیپو برونلسکی بوده است.

دومین گنبد بزرگ جهان مسجد ایاصوفیه
قسطنطنیه که امروز آن را با نام استانبول می‌شناسیم دومین گنبد بزرگ جهان را در دل خود جای داده است، یعنی مسجد ایاصوفیه! مسجدی که ۱۴۰۰ سال پیش به عنوان کلیسای جامع ساخته شد. علاوه بر تاریخ پرفراز و نشیب استانبول، خود این سازه نیز داستان عجیب و غریبی دارد. ایاصوفیه در کمتر از شش سال ساخته شد به همین دلیل ایرادهای فنی زیادی هم داشت، سقف گنبد یک بار در زمان ساخت و بار دیگر دو دهه پس از پایان ساخت فرو ریخت! زمانی که عثمانی‌ها شهر استانبول امروزی را فتح کردند، این کلیسا با دومین گنبد بزرگ جهان تبدیل به یک مسجد شد.

گنبد سلطانیه، سومین گنبد بزرگ جهان
گنبد سلطانیه اگرچه در سطح جهانی شهرت زیادی ندارد اما داستان مرموز و عجیب و غریبی که دارد و زیبایی گنبد عظیمش، بسیاری از مسافرین حرفه‌ای را به سوی خود جذب می‌کند. گنبد سلطانیه از نظر ارتفاع سومین گنبد جهان محسوب می‌شود و در ایران نیز رکورد بزرگترین گنبد آجری تاریخی در ایران را دارد، گنبدی که الهام بخش ساخت کلیسای سانتا ماریا دل فیوره و تاج محل بوده و مانند آن‌ها در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این گنبد ۷۰۰ ساله، ۱۶۰۰ تن وزن دارد و در طی این همه سال تنها ۸ سانتی‌متر نشست کرده است. البته نباید فراموش کرد که این گنبد نخستین گنبد دوپوسته جهان است! برخی این سازه را الهام گرفته از مقبره سلطان سنجر در مرو می‌دانند. سه هزار کارگر در طی مدت ده سال ‏تلاش کردند تا ‏گنبد سلطانیه را بسازند.
این شاهکار معماری سه طبقه دارد و نمای زیبایی که دارد از معماری سلجوقی الهام گرفته است. اگر چه بنا در قسمت همکف و طبقه یکم، مستطیل است اما در طبقه دوم و سوم، پلان بنا به شکل هشت ضلعی در می‌آید، هشت ضلعی‌هایی به ارتفاع ۱۷ متر!
هنوز کاملا مطمئن نیستیم که چرا این بنا به شکل هشت ضلعی ساخته شده اما با توجه به اهداف مذهبی ساخت بنا، عده‌ای این عدد هشت را الهام گرفته از هشت در بهشت می‌دانند. عده‌ای نیز آن را مربوط به ساعت خورشیدی بنا می‌دانند که درباره آن صحبت خواهیم کرد. نکته جالب دیگر این بنا این است که برای آن ۱۱۰ پله طراحی کرده‌اند، که در حروف ابجد با نام حضرت علی (ع) هم معنی است.
اما چرا حضرت علی (ع)؟ الجایتو حاکم مغول در ابتدا مسلمان نبود و زمانی که ساخت گنبد به نیمه رسیده بود، مسلمان شده و نام خود را سلطان محمد خدابنده گذاشت. او پس از مسلمان شدن، به نجف رفت تا حضرت علی (ع) را زیارت کند. او به دلیل علاقه بیش از حدش به این امام، تلاش کرد تا قبر آن حضرت را با خود به سلطانیه بیاورد. اما عالمان شیعه با این کار او سخت مخالفت کردند و او را از انجام این کار منع کردند. به همین دلیل، سلطان محمد خدابنده بخشی از تربت نجف و کربلا را با به سلطانیه آورد تا در ساخت گنبد از آن استفاده کند. این گنبد که قرار بود مقبره امام علی (ع) باشد، بعدها محل دفن خود سلطان محمد خدابنده شد. البته برخی نیز اعتقاد دارند، او در کوه‌های اطراف دفن شده است.

منبع: علاءالدین