حضرت خدیجه (س) نمونه یک زن مسلمان موفق در تاریخ / فضائل ام‌المومنین در کلام رسول‌اعظم(ص)
حجت‌الاسلام نورافشان گفت: حضرت خدیجه(س) در زمانی که پیامبر(ص) یار و یاوری نداشت به کمک حضرت شتافت و در راه اسلام فداکاری‌های بسیاری انجام دادند.
به گزارش پارسینه پلاس به نقل از پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، حضرت خدیجه‌کبری(س) ۶۸سال پیش از هجرت پیامبراعظم(ص) در مکه مکرمه به دنیا آمد و نخستین زن پیامبراکرم(ص)، مادر حضرت فاطمه‌زهرا(س) و اولین زنی بود که اسلام آورد. ایشان در طول زندگی خود کمک‌ها و فداکاری‌های بسیاری در راه اسلام و ترویج آن انجام داد.
بنابر روایت خبرگزاری حوزه، به مناسبت سالروز وفات این بانوی مطهره، با حجت‌الاسلام سیدجلال نورافشان محقق و پژوهشگر حوزوی به گفتگو نشستیم.
در روایات و احادیث اهل‌سنت از احمدبن‌حنبل که یکی از ائمه چهارگانه اهل‌سنت است، از ابن عباس نقل می‌کند؛ «روزی رسول گرانقدر اسلام(ص) با اصحاب خود نشسته بودند و در این هنگام حضرت با دست مبارکشان چهار خط روی زمین کشیدند و فرمودند: آیا می‌دانید این چهار خطی که کشیدم چیست؟ اصحاب خدمت حضرت عرض کردند: خدا و پیامبرش بهتر می‌دانند. رسول‌الله(ص) فرمودند: چهار نفر با فضیلت‌ترین زنان بهشت هستند. اولین آنان خدیجه بنت خویلد و دومین نفرشان دخترم فاطمه‌زهرا(س) و سومین آنها آسیه همسر فرعون و چهارمین‌شان مریم مادر عیسی مسیح است.
اولین زنی را که حضرت نام می‌برند حضرت خدیجه(س) است. حضرت خدیجه(س) در زمانی که پیامبر(ص) یار و یاوری نداشت به کمک حضرت شتافت و در راه اسلام فداکاری‌های بسیاری انجام دادند. یکی از مهم‌ترین فداکاری‌های که الان هم به آن نیازمند هستیم، فداکاری مالی و صرف اموال در راه گسترش دین و حمایت از قرآن و اهل بیت(ع) است. هرکس به فراخور استعداد مالی که دارد بعضی در ماه صد هزار تومان و بعضی بیشتر و کمتر باید برای گسترش دین هزینه کنند.
این را نباید از یاد ببریم که معرفی برترین زنان از طرف پیامبر اعظم(ص) دارای هدف و انگیزه‌ای بوده و تا این زنان برتر و موفق تاریخ را الگوی خود قرار دهیم چه مرد باشیم و چه زن.
حضرت خدیجه‌کبری(س) قبل از اسلام، لقب‌ها و ویژگی‌های خاصی داشت که در کتاب‌های مختلف به آن اشاره شده، از میان آن القاب سه لقب نمود بیشتری دارد:
۱- بانوی مبارکه و همدم مریم در بهشت: در انجیل از حضرت‌خدیجه(س) به عنوان یک بانوی پر برکت و همدم حضرت‌مریم(س) در بهشت یاد شده است.
۲- طاهره: به خاطر پاکی و قداستش در عصر جاهلیتی که فحشا در اوج بود، به آن بانو «طاهره» می‌گفتند.
۳- سیده نسوان: در زمانی که زن فقط به عنوان کالا نگاه می‌شد، به ایشان این لقب را دادند، زیرا به خاطر شخصیت بالا و والایی که از خودشان نشان دادند به «سرور زنان» مشهور شدند.
زمانی که حضرت‌خدیجه(س) از دنیا رفت، فرشته‌ها از طرف خداوند یک کفن مخصوص برای ایشان آوردند. این کار نه‌تنها تجلیل از مقامش بود، بلکه باعث تسلی خاطر پیامبر مکرم اسلام(ص) هم شد. پیامبر(ص) حضرت خدیجه(س) را با آن کفن پوشاندند و در قبرستان معلی به خاک سپردند. به خاطر این همه فداکاری و از خودگذشتگی که حضرت خدیجه‌کبری(س) نسبت به پیامبراعظم(ص) داشتند و این خود نشان از علاقه و محبت این بانوی شریفه می‌باشد. بدانیم که این علاقه و محبت یک طرفه نبود، در روایت است که پیامبراکرم(ص) فرمودند: «زَوَّجَنِی خَدیجَه وَ کُنْتُ لَها عاشِقاً؛ خدا را شکر که خدیجه را همسر من قرار داد که من عاشق او بودم.» و این ابراز علاقه حضرت تا سالیان سال بعد از حضرت‌خدیجه‌کبری(س) در مواقع متعدد تکرار شده که نشان از عمق محبت نبی اکرم(ص) نسبت به حضرت خدیجه(ص) دارد.
حضرت خدیجه (س) نمونه یک زن مسلمان موفق در تاریخ / فضائل ام‌المومنین در کلام رسول‌اعظم(ص)
یکی از پرسش‌هایی که درباره حضرت‌خدیجه(س) مطرح می‌شود، مربوط به سن ایشان در زمان ازدواج با پیامبر اکرم(ص) است. آیا درست است که ایشان حدود ۱۵ سال از نبی مکرم اسلام بزرگ‌تر بودند؟
در مورد سن مبارک حضرت خدیجه‌کبری(س) هنگام ازدواج، در بین مورخان اختلاف بسیاری وجود دارد و آن اختلاف از این نشأت می‌گیرد که در آن زمان نسبت به جزئیاتی مانند سن افراد دقت کافی وجود نداشت و متأخرین از تاریخ نگاران با توجه به بعضی قرائن و علائم دیگر، سن افراد را حدس می‌زدند، اما یعقوبی و حاکم نیشابوری در تاریخ خودشان سن ایشان در زمان ازدواج را ۲۵ سالگی ثبت کرده‌اند، البته برخی منابع دیگر سن‌های متفاوتی مثل ۲۱، ۲۹، ۳۰ یا حتی ۳۷ سالگی را هم ذکر کرده‌اند. برای نمونه، طهماز در کتاب «السیده خدیجه أم‌المؤمنین» یا ابن عبدالبر در «الاستیعاب» این اختلاف نظرها را آورده‌اند.
اما اگر به تاریخ ولادت حضرت‌فاطمه‌زهرا(س) که در سال پنجم بعثت بوده نگاه کنیم، این احتمال مطرح می‌شود که حضرت خدیجه(س) در ۶۰ سالگی فرزندشان را به دنیا آورده باشد، که از نظر طبیعی چندان محتمل به نظر نمی‌رسد. به همین دلیل برخی پژوهشگران سن‌های ۲۵ یا ۲۸ سال را که در بعضی منابع دیگر آمده، منطقی‌تر دانسته‌اند.
حضرت خدیجه (س) نمونه یک زن مسلمان موفق در تاریخ / فضائل ام‌المومنین در کلام رسول‌اعظم(ص)
در برخی مطالب عنوان شده که آن بانوی بزرگوار، پیش از آنکه با حضرت‌محمدمصطفی(ص) ازدواج کنند، با فرد دیگری ازدواج کرده بودند. آیا چنین مطلبی صحت دارد؟
برای این که متوجه بشویم که حضرت قبل از رسول خدا(ص) ازدواج کرده است یا نه باید به منابع کهن و صحیح رجوع شود، مثلا ابن‌شهرآشوب و دیگران شبیه به این مضمون را نوشتند: «أنَّ النبِی تَزوَّجَ بِها وَ کانَتْ عَذْرَاء» پیامبراعظم(ص) با خدیجه(ص) ازدواج کرد در حالی که او باکره بود. یعنی قبل از رسول‌خدا(ص) با هیچ مردی ازدواج نکرده بودند. از طرفی اشتیاق و خواستگاری‌های زیادی که از ایشان می‌شده، که خود قرینه‌ای بر عدم ازدواج آن حضرت دارد و اگر ایشان قصد ازدواج داشتند با کسانی باید ازدواج می‌کردند که هم کُف و هم رتبه خود باشند، نه از خاندان‌ها و افراد گمنام و ناشناس تاریخ، مثل بعضی از افرادی که در بعضی تاریخ نگاری‌ها به غلط آورده شده است. پس یکی دیگر از اشتباهات رایج، ازدواج حضرت خدیجه(س) پیش از پیامبر اسلام(ص) است.
حالا شاید این سؤال برای اهل فن ایجاد شود که پس آن فرزندانی که برای حضرت خدیجه(س) قبل از ازدواج با پیامبر(ص) نام برده‌اند چه می شود؟ فرزندانی که به حضرت خدیجه(س) منسوب شده‌اند و در کتاب‌های تاریخ آمده است که این‌ها فرزندان هاله خواهر حضرت خدیجه‌کبری(س) بودند که تحت سرپرستی حضرت خدیجه(ص) بزرگ شدند، نه این که این افراد فرزند حقیقی آن بانو باشند.
حضرت خدیجه (س) نمونه یک زن مسلمان موفق در تاریخ / فضائل ام‌المومنین در کلام رسول‌اعظم(ص)
فرزندان حضرت خدیجه(س) و پیامبراکرم(ص) چه کسانی بودند؟ چرا از میان فرزندان ایشان، فقط حضرت فاطمه‌زهرا(س) را می‌شناسیم؟
حاصل ازدواج پیامبراکرم(ص) و حضرت خدیجه‌کبری(س) حداقل چهار دختر بوده است که در منابع کهن و اصیل قدیمی ذکر شده‌اند، این دختران به نام‌های رقیه، زینب، ام‌کلثوم و حضرت فاطمه‌زهرا(س) هستند و در این میان ۳ و یا ۴ پسر هم ذکر شده است که اسامی دو نفر از آنان قاسم و عبدالله بوده است.
در مورد این که چرا ما از میان تمام فرزندان رسول‌خدا(س) معمولا حضرت فاطمه‌زهرا(س) را می‌شناسیم و با دیگر فرزندان و تاریخ زندگی آنان آشنا نیستیم و حتی مراسمی مانند فاطمیه و یا ولادت آنان را جشن نمی‌گیریم؟ خوب باید دقت کنیم که احترام و تکریم و توجهی که جامعه مسلمانان و حتی دیگر بزرگان ادیان و فرقه‌های دیگر نسبت به حضرت فاطمه‌زهرا(س) داشته و دارند به دلیل نسبت خانوادگی ایشان با رسول‌خدا(ص) نیست، بلکه به خاطر جایگاه و منزلت والایی است که این بانوی ویژه و موفق در نزد خداوندمتعال و رسول‌خدا(ص) دارد، تاکید می‌کنم جایگاه ویژه نزد رسول‌خدا(ص) نه پدر خود، زیرا اگر به سیره رسول‌خدا(ص) نگاه کنیم، می‌بینیم که احترام و منزلت و تکریمی که از حضرت فاطمه‌زهرا(س) دارند برای هیچ کدام از فرزندان دیگر خود ندارند.
شاید تصور شود چون که تنها فرزند باقی و زنده ایشان است نبی‌اکرم(س) توجه ویژه‌ای به ایشان داشته باشد، در حالی که زمانی که بعضی دیگر از دختران حضرت مثل زینب و… در قید حیات هم بودند، حضرت تکریم ویژه‌ای از سیده نساء‌العالمین(س) انجام می‌دادند و این سخن و تصور صحیح نیست. اعمال، رفتار و کردار آن بانوی مطهره(س) باعث شده بود که حضرت رسول‌اعظم(ص) در حدیثی نورانی بفرمایند: إنَّ اللّه یَغضَبُ لِغَضَبِ فاطِمَهَ و یَرضی لِرِضاها؛ به یقین خداوند با خشم فاطمه به خشم می آید و با خشنودی او خشنود می‌شود. «بحار الأنوار: جلد۴۳، صفحه۳۲۰».
حضرت خدیجه (س) نمونه یک زن مسلمان موفق در تاریخ / فضائل ام‌المومنین در کلام رسول‌اعظم(ص)
چرا از میان همسران پیامبر اکرم(ص)، حضرت خدیجه(س) از این مقام خاص برخوردار است؟
سؤال خوبی پرسید، چرا حضرت خدیجه‌کبری(س) دارای مرتبه و جایگاه خاصی نزد رسول خدا بودند و این را اضافه کنیم به سؤال که چرا حتی این جایگاه ویژه بعد از وفات حضرت خدیجه‌کبری(س) هم وجود داشت؟ در جواب باید گفت که در زمان رسول‌خدا(ص) اطرافیان بخصوص دیگر زنان پیامبرعظیم‌الشان(ص) این تفاوت فوق‌العاده و جایگاه عظیم حضرت‌خدیجه(س) را نزد رسول‌خدا(ص) دیده بودند اما نمی‌توانستند که درک کنند که چرا یک زنی که فوت کرده همچنان می‌تواند چنین جایگاه والایی نزد رسول‌خدا(ص) داشته باشد، به خاطر همین در یکی از مواقعی که پیامبر یاد و خاطری از آن بانوی فداکار می‌کنند، یکی از زنان رسول‌الله(ص) همین سوال را می‌پرسد و حضرت در جواب می‌فرمایند: «خدای رحمان بهتر از خدیجه به من همسری نداده است. زیرا او روزی به من ایمان آورد که تمام مردم به من کفر می‌ورزیدند و روزی مرا تصدیق کرد که مردم مرا تکذیب می‌کردند و هنگامی که مردم مرا محروم داشتند، او با اموال خود مرا یاری کرد. خدای عالم تنها از خدیجه کبری به من فرزند داده است و حال آنکه از سایر همسرانم به من فرزندی عنایت نفرمود.»
بنابراین به اندازه‌ای مرتبه حضرت خدیجه(س) بالا و والا بود که در همان زمان برای افرادی مانند زنان رسول‌خدا(س) این سوال پیش می‌آمد که چرا این همه جایگاه حضرت خدیجه(س) بالا می‌باشد و حضرت عامل اصلی را فداکاری و همراهی در سخت‌ترین شرایط زندگی خود می‌داند.
این نکته را باید مدنظر قرار بدهیم که همسران رسول‌مکرم‌اسلام(ص) بعد از سختی‌های مکه و شعب ابی‌طالب(ع) و قحطی ساختگی و تبعید و سختی‌های پیامبر با ایشان ازدواج کردند و عملا تنها زنی که در سختی‌ها در کنار حضرت محمدمصطفی(ص) ایستاد و تمام اموال خود را فدا کرد، حضرت خدیجه‌کبری(س) بودند.