خبر تلخ برای عاشقان آدم فضایی‌ها

به گزارش پارسینه پلاس، بررسی‌های علمی دانشمندان به وجود نداشتن موجودات فضایی اشاره دارند. بدین‌ترتیب دیگر نباید منتظر ارتباط با آدم فضایی ها، دیدن یوفو و تبادل فناوری با تمدن های بیگانه باشیم. اما چه مدرک جدیدی به‌دست آمده است؟

در سال ۱۹۶۱ بود که اخترشناسی به‌نام فرانک دریک معادله معروف خود را ارائه کرد. تا آن زمان دانشمندان نظرات گوناگونی در مورد وجود داشتن یا نداشتن موجودات فضایی ارائه کرده بودند. هرچند دریک معادله خاصی را ارائه داد تا بتواند تعداد تمدن های فضایی پیشرفته در کهکشان راه شیری با توانایی برقراری ارتباط را شناسایی کند. وارد کردن داده‌های مختلف در معادله نشان داد که تعداد تمدن های پیشرفته کهکشان راه شیری بسیار زیاد است.

از آن زمان نیز افراد زیادی به تلاش برای برقراری ارتباط با موجدات فضایی بوده‌اند. هرچند که تاکنون هیچ موفقیتی حاصل نشده است. اینجا است که پارادوکس فرمی جلوه‌ای خاص پیدا می‌کند. اگر تعداد موجودات فضایی آنقدر زیاد است، پس چرا ما هیچ نشانه‌ای از آنها پیدا نکرده‌ایم؟

احتمال فوق‌العاده زیاد وجود نداشتن موجودات فضایی

علی‌رغم محبوبیت بالای معادله دریک، دانشمندان به برخی جنبه‌های آن انتقاد داشته‌اند. همچنین دانش فضایی ما از سال ۱۹۶۱ تاکنون تغییر چشم‌گیری داشته است. بنابراین شاید زمان آن رسیده باشد که تغییراتی در معادله دریک ایجاد شود. همین نیز اساتید علوم سیاره‌ای از دانشگاه تگزاس در دالاس و دانشگاه ETH زوریخ را بر آن داشت تا تغییراتی در این معادله ایجاد کنند. هرچند نتیجه نهایی به وجود نداشتن موجودات فضایی اشاره دارد.

دانشمندان دو عامل تعداد سیاره‌های میزبان حیات با قاره‌ها و اقیانوس‌های بزرگ و تعداد سیاره‌های دارای صفحات تکتونیک با قدمت حداقل ۵۰۰ میلیون سال را به معادله اضافه کردند. همین دو نیز سبب شدند که احتمال وجود نداشتن موجودات فضایی فوق‌العاده بالا برود. بررسی‌های دانشمندان نشان می‌دهد که سیاره زمین با اقیانوس‌ها، قاره‌ها، صفحات تکتونیک و تمدن پیشرفته حاضر در آن فوق‌العاده خاص و منحصربه‌فرد است.

عوامل تاثیرگذار در شکل‌گیری تمدن بیگانه

معادله اصلی دریک برای بررسی وجود داشتن یا نداشتن موجودات فضایی عوامل گوناگونی را لحاظ می‌کرد. در این معادله نرخ تشکیل ستاره‌های جدید، میزان ستاره‌های دارای سیاره، تعداد سیاره‌های سکونت‌پذیر، تعداد سیاره‌هایی که می‌توانند میزبان حیات پیشرفته باشند و … حضور دارند. هرچند به باور دانشمندان این عوامل کافی نیستند و باید موارد بیشتری را به آنها اضافه کرد. دو مورد جدید نیز بر اثر بررسی روند شکل‌گیری حیات در کره زمین به‌دست آمده‌اند.

دانشمندان بر این باور هستند که وجود اقیانوس‌های بزرگ و تغییر زمین از سیاره‌ای با یک صفحه پایدار به سیاره‌ای با صفحات تکتونیک جدید تاثیر زیادی روی شکل‌گیری حیات پیشرفته داشته است. این فعالیت‌های زمین‌شناختی نه‌تنها شرایط اولیه مورد نیاز برای شکل‌گیری حیات را فراهم کردند، بلکه با خلق شرایط اقلیمی گوناگون تنوع زیستی را نیز بالا بردند. همین هم سبب شد که شکل‌های مختلف حیات انسانی با فرهنگ‌های گوناگون شکل گیرد.

به بیان دیگر می‌توان گفت که صفحات تکتونیک برای شکل‌گیری حیات پیچیده و پیشرفته ضروری هستند. بنابراین اگر می‌خواهیم ایده وجود نداشتن موجودات فضایی را رد کنیم، باید تعداد زیادی سیاره پیدا کنیم که در آنها قدمت صفحات تکتونیک به حداقل ۵۰۰ میلیون سال برسد. عدد ۵۰۰ میلیون سال نیز به این خاطر تعیین شده است که تکامل بیولوژیک موجودات پیشرفته چندسلولی فوق‌العاده آرام انجام می‌شود. به‌عنوان مثال تکامل در کره زمین از اولین‌ جانداران تا انسان راهی ۸۰۰ میلیون ساله را طی کرد.

تغییر در معادله دریک نمی‌تواند برای علاقه‌مندان به نجوم خبر خوبی باشد. از قرن بیستم تمام پیشرفت‌های فضایی در جهت یافتن سیاره‌ای دیگر برای حیات و پیدا کردن تمدن های بیگانه بوده است. اگر وجود نداشتن موجودات فضایی واقعیت داشته باشد، شرایط برای علاقه‌مندان به یوفو و موجودات فضایی فوق‌‌العاده ناامیدکننده می‌شود. هرچند به باور دانشمندان گاهی باید واقعیت تلخ را پذیرفت.

دانشمندان دانشگاه تگزاس و ETH زوریخ بر این باور هستند که مواردی همچون آتش و الکتریسیته برای شکل‌گیری آدم فضایی ها ضروری هستند. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که آنها در سیاره های فراخورشیدی پوشیده از اقیانوس پدید آیند. احتمال وجود سیاره ای با اقیانوس‌ها و قاره‌های بزرگ و صفحات تکتونیک متعدد نیز فوق‌العاده پایین است.

بررسی احتمال وجود نداشتن موجودات فضایی

برای بررسی هرچه بیشتر موضوع دانشمندان میزان آب مورد نیاز برای شکل‌گیری حیات پیشرفته را بررسی کردند. اگر سیاره‌ای در ابعاد زمین باشد باید حداقل بین ۰.۰۰۷ تا ۰.۰۲۷ درصد از جرم آن را آب تشکیل دهد تا بتواند از قاره‌ها و اقیانوس‌ها میزبانی کند. این میزان در سیاره‌های مختلف بین ۰ تا ۳.۸ درصد (و بستگی به نوع شکل‌گیری حتی تا ۵۵ درصد) است.

علاوه بر این، بررسی‌ها نشان می‌دهد که تنها ۳۳ درصد از سیاره های فراخورشیدی از ترکیبات شیمیایی ضروری برای تشکیل صفحات تکتونیک بهره می‌برند. از این میان نیز تنها نیمی از سیاره‌ها دارای گرانش کافی برای پشتیبانی از صفحات تکتونیک هستند.

بررسی این اعداد نشان می‌دهد که شانس پیدا کردن سیاره ای با اقیانوس‌ها و قاره‌های بزرگ و صفحات تکتونیک پایدار کمتر از ۰.۲ درصد است. در واقع از میان هر ۱۰۰۰ سیاره فراخورشیدی تنها ۲ مورد می‌توانند شرایط حداقلی را داشته باشند. چنین چیزی قطعا شانس وجود نداشتن موجودات فضایی را بالا می‌برد.

وقتی این مقادیر را در معادله جدید دریک قرار دهید، متوجه می‌شوید که شانس پیدا کردن موجودات فضایی پیشرفته فوق‌العده پایین است. بر اساس تخمین‌ها احتمال پیدا شدن سیاره‌ای با شرایط مناسب بین ۰.۰۰۳۴ تا ۰.۱۷ درصد است. به‌بیانی دیگر می‌توان انتظار داشت که بین ۰.۰۰۶ تا ۱۰۰ هزار تمدن پیشرفته با توانایی برقراری ارتباط در کهکشان راه شیری وجود داشته باشند. شاید با خود بگویید که بدین‌ترتیب مسئله وجود نداشتن موجودات فضایی منتفی است؛ اما شما یک فاکتور مهم را نادیده گرفته‌اید.

تاریخچه حضور انسان به عنوان یک موجود پیشرفته به حدود ۲۰۰ هزار سال پیش می‌رسد. هرچند که ما کمتر از ۱۰۰ سال پیش توانایی برقراری ارتباط با دنیای بیرون را به‌دست آورده‌ایم و معلوم نیست که بتوانیم تا چند سال دیگر زنده بمانیم. همین الان نیز بسیاری از کارشناسان هشدار می‌دهند که هوش مصنوعی، تغییرات اقلیمی و یا مصرف شدید منابع زمین زمینه‌ساز نابودی بشر خواهد شد.

چنین چیزی در مورد تمدن‌های بیگانه نیز می‌تواند صحت داشته باشد. به‌احتمال زیاد هر تمدن بیگانه زمان محدودی را در این جهان دارد و ممکن است به دلایل گوناگون از رخدادهای اجتماعی گرفته تا عوامل بیرونی نابود شود. اینجاست که احتمال وجود نداشتن موجودات فضایی در زمان حیات انسان افزایش چشم‌گیری پیدا می‌کند.

در واقع بیشتر می‌توان گفت که حد پایینی به‌دست آمده در معادله دریک به واقعیت نزدیک باشد. این مسئله نشان می‌دهد که چرا تاکنون هیچ نشانه‌ای از وجود یک تمدن پیشرفته دیگر را در کهکشان راه شیری پیدا نکرده‌ایم. جالب اینجاست که در گذشته حد پایینی معادله دریک وجود ۲۰۰ تمدن پیشرفته را در کهکشان راه شیری نشان می‌داد.

جمع‌بندی

با وجود یافته‌های جدید نمی‌توان با قطعیت از وجود نداشتن موجودات فضایی سخن گفت. کهکشان راه شیری قدمت فوق‌العاده بالایی دارد و می‌توانسته از ۱۰ میلیارد سال پیش میزبان حیات باشد. با وجود در نظر گرفتن تمامی عوامل تاثیرگذار، احتمال شکل‌گیری یک تمدن پیشرفته در این بازه زمانی گسترده وجود دارد. حتی می‌توان گفت که این تمدن پیشرفته زمان کافی برای رفتن به سیاره‌های دیگر و مستعمره کردن آنها را داشته است.

همچنین دانش کنونی ما از سیاره‌ها و ستاره‌ها فوق‌العاده محدود است. بنابراین نمی‌توان گفت که تمامی عوامل تاثیرگذار بر شکل‌گیری حیات و اشکال گوناگون حیات را شناسایی کرده‌ایم. تمامی دانش ما بر پایه یک نوع حیات است که در کره زمین وجود دارد. آیا ممکن نیست که اشکال دیگری از حیات در کهکشان راه شیری شکل گرفته باشند؟ علاوه بر این، مسئله فاصله فوق‌العاده زیاد قسمت‌های مختلف کهکشان راه شیری و عمر کوتاه انسانی نیز وجود دارد.

در پایان نباید فراموش کرد که کهکشان راه شیری تنها بخش کوچکی از جهان هستی است و دو ترلیون کهکشان دیگر در جهان وجود دارد. آیا وقعا می‌توان از وجود نداشتن موجودات فضایی صحبت کرد؟