در افتادگی مثانه چه اتفاقی می‌افتد و چه باید کرد؟
سیستوسل که به آن افتادگی مثانه یا فتق مثانه نیز می‌گویند، نوعی افتادگی در عضوی داخل لگنی است. افتادگی مثانه علت‌های گوناگونی می‌تواند داشته باشد. این عارضه هر چند خطرناک نیست؛ اما اگر به‌درستی مدیریت و درمان نشود می‌تواند عوارض ناخوشایندی در پی داشته باشد.
به گزارش پارسینه پلاس، افتادگی مثانه به معنی افتادن مثانه از جای طبیعی خودش می‌باشد. مثانه یک زن در داخل لگن و مقابل واژن قرار دارد و توسط بافت‌های عضلانی قدرتمند و رباط‌های هم‌بند نگه داشته می‌شود. وقتی این بافت‌ها ضعیف می‌شوند و تا حدودی انعطاف خود را از دست می‌دهند، مثانه شروع به افتادن روی دیوارهٔ واژن می‌کند که به آن پرولاپس قدامی می‌گویند. منظور از قدامی، دیوارهٔ جلویی واژن است.
افتادگی مثانه چه دلایلی دارد؟
افتادگی مثانه دلایل متعددی می‌تواند داشته باشد که یکی از معمول‌ترین آنها زایمان طبیعی است. بارداری، جراحی در ناحیه لگن، هیسترکتومی یا هر ترومایی در لگن نیز می‌توانند باعث افتادگی مثانه شوند. یکی دیگر از علت‌های شایع افتادگی مثانه، یائسگی است.
استروژن به حفظ سلامت و قدرت عضلات کف لگن و بافت‌های هم‌بند در خانم‌ها کمک می‌کند. طی یائسگی بدن استروژن کمتری تولید می‌کند که می‌تواند باعث تحلیل‌رفتن این عضلات و بافت‌ها شود.
دیگر عواملی که می‌توانند باعث افتادگی مثانه شوند: فشارهای مکرر ناشی از بلندکردن چیزهای سنگین، سرفه‌های شدید مزمن و یبوست مزمن.
علائم افتادگی مثانه چیست؟
اگر افتادگی مثانه‌تان خفیف باشد احتمالاً علامتی نخواهید داشت. اما برخی از متداول‌ترین علائم افتادگی مثانه شامل این موارد می‌شوند:
. احساس فشار یا سنگینی در لگن
. درد و ناراحتی هنگام بلندکردن وسایل، سرفه‌کردن یا فشارآوردن به عضلات لگن
. احساس تخلیه‌نشدن مثانه به طور کامل
. بی‌اختیاری ادرار، نشت ادرار حین رابطه جنسی یا فعالیت‌های شدید (بی‌اختیاری استرسی ادرار)
. درد حین دخول جنسی
. عفونت‌های مکرر مثانه معمولاً همراه با احتباس ادرار
. یک برآمدگی مشهود و ملموس که دهانه واژن بیرون زده (افتادگی شدید مثانه)
عوامل خطر افتادگی مثانه چیست؟
افتادگی مثانه برای هر کسی می‌تواند اتفاق بیفتد؛ اما در این موارد احتمال بیشتری دارد:
. زایمان طبیعی خصوصاً در مورد خانم‌هایی که زایمان‌های بیشتری داشته‌اند.
. یائسگی که باعث کاهش استروژن و ضعیف‌شدن بافت واژن می‌شود.
. سابقه افتادگی مثانه در خانواده
. چاقی و اضافه‌وزن
. جراحی لگن، مثلاً در خانم‌هایی که رحمشان خارج شده یا قبلاً به هر دلیلی جراحی در ناحیه لگن انجام داده‌اند و عضلات کف لگنشان آسیب دیده و ضعیف شده.
محافظت از عضلات کف لگن حین فعالیتی‌های سنگین بدنی، مثلاً وسایل سنگین را به‌تنهایی بلند نکنید، حین بلندکردن فرم بدنی درستی داشته باشید؛ یعنی زانوها را خم کنید و باسن را به عقب بیندازید و در حالت اسکوات قرار بگیرید و پشتتان را صاف نگه دارید
تشخیص افتادگی مثانه
اگر هر گونه علامت غیرمعمولی را تجربه می‌کنید باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک لگن و هر گونه برآمدگی در واژن شما را معاینه کرده و در مورد سوابق پزشکی‌تان می‌پرسد. پزشک احتمالاً از شما می‌خواهد عضلات گوناگونی را سفت و منقبض کنید، مثلاً عضلاتی که از آنها برای نگه‌داشتن ادرار یا مدفوع استفاده می‌کنید.
شاید لازم باشد تست‌هایی برای ارزیابی عملکرد مثانه‌تان انجام شود و نمونه ادرار از شما گرفته می‌شود تا از جهت عفونت آزمایش شود.
درمان افتادگی مثانه چیست؟
برخی از موارد افتادگی مثانه نیاز به مداخله پزشکی ندارند، خصوصاً اگر افتادگی مثانه علامت ناخوشایندی نداشته باشد و بر کیفیت زندگی فرد اثری نگذاشته باشد. در این موارد معمولاً نیازی به درمان نیست.
پزشک به شما توصیه می‌کند در خانه تمریناتی انجام دهید تا عضلات کف لگنتان تقویت شوند. همین شیوه گاهی به‌تنهایی می‌تواند عارضه را برطرف کند. شیوهای غیرجراحی شامل این موارد می‌شوند:
تمرینات کگل
تمرینات عضلات کف لگن یا تمرینات کگل با هدف تقویت عضلات حامی مثانه، رحم و روده انجام می‌شوند. این تمرینات ساده و راحت هستند و هر زمانی در خانه و محل کار و حتی در اتومبیل می‌توانید انجامشان دهید. کافی است عضلاتی را که از آنها برای توقف جریان ادرارتان استفاده می‌کنید به مدت ۲ تا ۵ ثانیه نگه دارید و سپس رها کنید. این کار را ۱۰ بار تکرار کنید. تمرین کگل را هر چند بار در روز که می‌خواهید می‌توانید انجام دهید.
پساری
پساری یا رحم‌بند ابزاری داخل واژنی است که به حمایت بیشتر از اندام‌های لگنی کمک می‌کند. پساری انواعی دارد از جمله سیلیکونی، لاستیکی، رینگی، اهرمی و مکعبی.
پزشک می‌تواند پساری را داخل واژنتان کند و به شما نشان بدهد چگونه آن را درآورید، تمیزش کنید و دوباره آن را جاگذاری کنید.
استروژن درمانی
برای خانم‌هایی که به یائسگی رسیده‌اند پزشک احتمالاً استروژن درمانی را توصیه می‌کند که درمان با هورمون جایگزین است و کمک می‌کند عضلات کف لگن جوان‌سازی شوند. استروژن درمانی می‌تواند با کرم یا رینگ در واژن انجام شود یا با خوردن قرص استروژن.
جراحی ترمیمی
در موارد شدید افتادگی مثانه معمولاً عمل جراحی توصیه می‌شود البته به این شرط که فرد تصمیم به بچه‌دارشدن نداشته باشد. جراحی ترمیمی افتادگی مثانه از طریق دهانه واژن انجام شده و طی آن عضلات کف لگن لیفت شده و بافت‌های هم‌بند کشیده می‌شوند.
ریکاوری بعدازاین عمل اغلب دو تا سه هفته طول می‌کشد و طی این مدت ممکن است تا حدودی درد و سوزش و لکه‌بینی داشته باشید. تا چهار تا شش هفته بعد از عمل باید از فعالیت بدنی شدید، بلندکردن اجسام و دخول جنسی خودداری کنید.
چگونه از افتادگی مثانه پیشگیری کنیم؟
شما بعضی از ریسک فاکتورهای افتادگی مثانه را می‌توانید پیشگیری کنید، از جمله:
. حفظ یک وزن سالم
. پیشگیری از یبوست با داشتن یک رژیم غذایی پُرفیبر، نوشیدن آب فراوان و ورزش منظم
. محافظت از عضلات کف لگن حین فعالیتی‌های سنگین بدنی، مثلاً وسایل سنگین را به‌تنهایی بلند نکنید، حین بلندکردن فرم بدنی درستی داشته باشید؛ یعنی زانوها را خم کنید و باسن را به عقب بیندازید و در حالت اسکوات قرار بگیرید و پشتتان را صاف نگه دارید.
دیگر ریسک فاکتورهای افتادگی مثانه در کنترل شما نیستند؛ مانند سن و سابقهٔ خانوادگی.