سالمندی زمان استراحت نیست

یکی از بزرگ‌ترین موانعی که بر سر راه پیری سالم در جامعه ما وجود دارد، باورهای فرهنگی نادرست است.

بابک زمانی، رئیس انجمن متخصصان مغز و اعصاب ایران با بیان این مطلب می‌گوید: «یک گرفتاری بزرگ در جامعه ما این است که اطرافیان سالمندان مدام به آنها توصیه می‌کنند که استراحت کنند، خودشان را خسته نکنند و از استرس دور باشند.

معلوم هم نیست این حرف‌های بی‌پایه و اساس از کجا وارد فرهنگ ما شده است.»

او با تأکید بر اینکه این توصیه‌های سمی مهلک برای سلامت مغز هستند، عنوان می‌کند: «این باور که فرد مسن باید بازنشسته شود و در گوشه خانه بنشیند بزرگ‌ترین خیانت به اوست. بسیاری از سالمندان به ما می‌گویند «مغز ما دیگر نمی‌کشد».

اما باید پرسید چقدر از این احساس ناشی از ضعف واقعی مغز است و چقدر ریشه در افسردگی یا تلقین‌های اجتماعی دارد؟ وقتی فردی باور کند که دیگر توانایی ندارد، فعالیت‌های ذهنی و فیزیکی خود را متوقف می‌کند. این بی‌تحرکی به مرور زمان باعث تحلیل رفتن واقعی مغز و تسریع روند پیری می‌شود.»

او با بیان اینکه افسردگی و انزوای اجتماعی دشمنان اصلی مغز فعال هستند و این باورهای غلط فرهنگی دقیقا به همین ۲ عامل دامن می‌زنند، تأکید می‌کند: «حدود ۶۰ درصد توانایی‌های انسان تحت‌تأثیر ژنتیک و ۴۰ درصد آن به عوامل اکتسابی و محیطی وابسته است. مغز دقیقا مانند یک عضله عمل‌ می‌کند، یعنی اگر از آن کار کشیده شود قوی‌تر و کارآمدتر می‌شود و اگر رها شود تحلیل می‌رود.»

کلید جوانی مغز

مطالعات چند راهکار ساده برای جوان نگهداشتن مغز پیشنهاد داده‌اند، ازجمله فعالیت بدنی منظم که خون‌رسانی به مغز را بهبود می‌بخشد.

راهکار دیگر تغذیه سالم و توصیه سوم هم به چالش کشیدن مغز است، یعنی در هر سنی که قرار دارید کتاب بخوانید، یادگیری را رها نکنید، یک زبان جدید بیاموزید و از بازی‌های فکری و حل جدول هم دور نشوید. سالمندان نباید دچار انزوا شوند.

به همین دلیل حفظ روابط اجتماعی به آنها تأکید می‌شود. بهتر است کار و فعالیت را هم رها نکنند. فعالیت‌های داوطلبانه، کار پاره‌وقت یا دنبال کردن علایق شخصی، مغز را سرپا نگه می‌دارد. نکته‌ای که زمانی هم آن را تأیید می‌کند این است: «مغز انسان تا آخرین لحظه زندگی قابلیت رشد، یادگیری و تطبیق را دارد و نباید فعالیتش متوقف شود.»