سبک فرزندپروری طرد کننده چیست؟ ۵ نشانه‌ها + دلایل و راه‌های اصلاح
گاهی آسیب‌هایی که کودکان می‌بینند، نه به‌دلیل فریادهای بلند یا تنبیه‌های مداوم، بلکه به‌واسطه سکوت سرد و بی‌تفاوتِ والدین است.
به گزارش پارسینه پلاس، سبک فرزند پروری طرد کننده یا سهل‌انگارانه، به‌عنوان یکی از مخرب‌ترین الگوهای فرزندپروری شناخته می‌شود که پیامدهای جدی برای کودک به‌همراه دارد. فرزندان در خانواده‌هایی با این سبک، احساس می‌کنند که نادیده گرفته می‌شوند یا حتی برای پدر و مادر، با وجودشان مزاحمت ایجاد کرده‌اند.
سبک فرزند پروری طرد کننده چیست؟
سبک فرزند پروری طرد کننده (Neglectful Parenting) یکی از چهار سبک فرزندپروری (بر اساس نظریه بامریند) است.
همانطور که در سلام آگاهی آمده است:
منظور از سبک فرزند پروری، مجموعه‌ای از الگوهای رفتاری، شیوه‌ها، انتظارات و نگرش‌هایی است که والدین معمولاً هنگام تعامل و در تربیت فرزندان خود از آن‌ها استفاده می‌کنند.
والدین در این سبک معمولاً توجهی به نیازهای عاطفی، جسمی یا روانی کودک ندارند و حتی او را نادیده می‌گیرند.
والدین طردکننده در زندگی روزمره کودکان غایب هستند و مسئولیت‌های والدگری خود را نادیده می‌گیرند. آن‌ها گاهی به‌دلیل تمرکز بر مسائل شخصی و گاهی به‌خاطر غفلت یا ناآگاهی از وظایف خود، عملاً کودک را رها می‌کنند.
در سایر سبک‌های فرزندپروری مثل مقتدرانه یا سهل‌گیرانه، محبت یا انعطاف قابل‌توجهی وجود دارد؛ اما در این سبک، هیچ‌یک از این عناصر به‌شکل معنادار حضور ندارند.
نشانه‌های سبک فرزند پروری طرد کننده
همانطور که در Jessup University آمده است:
Neglectful parents don’t converse or interact with their children much, don’t attend their children’s activities or events and don’t strive for any kind of emotional connection.
والدین غفلت‌کار (طردکننده) زیاد با فرزندان‌شان صحبت یا تعامل نمی‌کنند، در فعالیت‌ها یا رویدادهای مربوط به فرزندان شرکت ندارند و برای ایجاد هیچ‌گونه ارتباط عاطفی نیز تلاشی نشان نمی‌دهند.
در این‌جا، برخی از مهم‌ترین نشانه‌های دیگر سبک فرزند پروری طرد کننده را بررسی می‌کنیم:
عاطفی:
- محبت نکردن به کودک و عدم همدلی با او
- بی‌توجهی به احساسات کودک یا نیازهای عاطفی او
- توجه نکردن به مشکلات کودک یا موفقیت‌های او
نظارتی:
- نداشتن قوانین و محدودیت‌های مشخص در خانه
- بی‌توجهی به فعالیت‌ها یا دوستان کودک
- بی‌توجهی به تصمیمات کودک، بدون هدایت او
جسمی:
- بی‌توجهی به نیازهای اساسی کودک مثل غذا، مراقبت پزشکی یا لباس مناسب
- ترک کودک برای مدت زمان زیاد بدون نظارت بر او
- بی‌توجهی به ایمنی یا بهداشت کودک
رفتاری:
- مشارکت نکردن با کودک در فعالیت‌هایی مثل بازی یا آموزش
- بی‌اطلاعی از عملکرد تحصیلی یا اجتماعی کودک
- معطوف‌کردن تمرکز فقط بر نیازهای شخصی
ارتباطی:
- بی‌توجهی به تلاش‌های کودک برای جلب توجه
- پاسخ ندادن به نیازهای کلامی یا غیرکلامی کودک
چرا برخی والدین سبک فرزند پروری طرد کننده دارند؟
| دلایل | توضیحات |
| مشکلات روانی والدین | والدین دچار اختلالات روانی یا اضطراب هستند و برای توجه به کودک، انرژی و تمرکز کافی ندارند. در واقع، تروماها و آسیب‌های گذشته، تمرکز آن‌ها را از تربیت کودک منحرف می‌کند. |
| محدودیت های مادی | والدین دچار فقر یا مشکلات مالی هستند و به منابعی مثل مسکن یا مراقبت‌های بهداشتی دسترسی ندارند. |
| نداشتن آگاهی یا آموزش | والدین درکی از نقش خود ندارند و مهارت‌های فرزندپروری را یاد نگرفته‌اند. |
| مشغله شخصی | والدین به کار، زندگی شخصی یا سرگرمی‌های خود بیشتر اهمیت می‌دهند یا دچار درگیری‌های خانوادگی مثل طلاق هستند. |
| اعتیاد یا مشکلات رفتاری | برخی مشکلات رفتاری مثل اعتیاد یا مصرف الکل، توجه والدین به کودکان را کاهش می‌دهند؛ این رفتارها باعث انزوای والدین می‌شوند. |
| عوامل فرهنگی | والدین تحت‌تأثیر باورهای فرهنگی خاصی هستند که بر نادیده‌گرفتن فرزندان تأکید دارند. |
| تجربیات گذشته والدین | بزرگ‌شدن والدین در خانواده‌ای با همین سبک فرزندپروری، باعث می‌شود با فرزند خود نیز به‌شکل مشابهی رفتار کنند. |
نکته مهم:در اغلب موارد، والدین بنا به این مشکلات، فرزندان را نادیده می‌گیرند و غفلت آن‌ها بعضاً عمدی نیست؛ در واقع، این غفلت ناخودآگاه شکل می‌گیرد.
بررسی اثرات سبک فرزند پروری طرد کننده
از جمله مهم‌ترین اثرات سبک فرزند پروری طرد کننده عبارت هستند از:
اثرات روانی و عاطفی:
- اضطراب و افسردگی:آسیب‌های روانی متعددی مثل اضطراب یا افسردگی، دامن‌گیر بچه می‌شوند.
- حس طردشدگی:کودک حس می‌کند که مهم یا دوست‌داشتنی نیست.
- مشکل در تنظیم احساسات:کودک نمی‌تواند خشم، ناراحتی یا ترس خود را مدیریت کند.
اثرات رفتاری:
- بروز رفتارهای خطرناک:کودک به کارهای نادرستی مثل مصرف مواد مخدر یا رفتارهای ناسالم روی می‌آورد.
- نافرمانی یا لجاجت:احتمال بروز رفتارهای غیرمنضبط مثل نافرمانی یا لجاجت در او افزایش پیدا می‌کند.
- استقلال ناسالم:کودک تصمیم‌گیری‌های خطرناکی به‌دلیل نداشتن نظارت کافی والدین دارد.
اثرات اجتماعی:
- مشکل در روابط:کودک نمی‌تواند ارتباط سالمی با دیگران به‌دلیل کمبود محبت برقرار کند.
- ضعف در مهارت‌های اجتماعی:کودک نمی‌تواند با دیگران (به‌خصوص هم‌سن‌وسال‌ها) ارتباط مؤثری برقرار کند.
- انزوای اجتماعی:کودک تمایلی به ارتباطات اجتماعی ندارد و گوشه‌گیر می‌شود.
اثرات شناختی و تحصیلی:
- افت عملکرد تحصیلی:کودک حمایتی از طرف والدین ندارد و انگیزه‌اش برای ادامه تحصیل را از دست می‌دهد.
- مشکلات تمرکز:توانایی کودک در تمرکز و یادگیری به‌شکل قابل‌توجهی پایین می‌آید.
اثرات جسمی:
- مشکلات تغذیه‌ای:سوء‌تغذیه یا عادات غذایی ناسالم نیز از دیگر پیامدها هستند که به‌دلیل غفلت از نیازهای تغذیه‌ای اتفاق می‌افتند.
- مشکلات خواب:نداشتن روتین سالم و استرس زیاد باعث بروز اختلالات خواب در کودک می‌شود.
- بهداشت ضعیف:توجه زیادی به مراقبت‌های پزشکی یا نظافتی نمی‌شود و کودک در معرض بیماری قرار می‌گیرد.
این بی‌توجهی ممکن است حتی در زمان بیماری کودک نیز دیده شود؛ مثلاً برخی والدین نسبت به مصرف منظم دارو یا روش درست دادن آن به کودک، حساسیتی ندارند. در حالی‌که اگر کودک از خوردن قرص امتناع می‌کند، راهکارهایی مثل حل کردن قرص در آب برای کودکان می‌تواند بسیار مؤثر باشد و مانع از تشدید بیماری شود.