سفره‌ای برای تندرستی؛ نقش تغذیه در طب سنتی ایرانی
در طب سنتی ایرانی، غذا نه‌فقط وسیله‌ای برای سیر شدن، بلکه ابزار اصلی برای حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری‌هاست. توجه به مزاج غذاها، زمان و نحوه مصرف آنها، نقشی کلیدی در توازن بدن ایفا می‌کند؛ موضوعی که امروزه، علم تغذیه نیز آن را بازتعریف کرده است.
به گزارش پارسینه پلاس، در سال‌های اخیر، با شیوع گسترده‌ی بیماری‌های مزمنی مانند دیابت، چاقی، مشکلات گوارشی و اختلالات متابولیک، توجه به رژیم غذایی به عنوان یک عامل مؤثر در سلامت افزایش یافته است. با این حال، طب سنتی ایرانی قرن‌ها پیش، اهمیت تغذیه را به عنوان پایه‌ی حفظ سلامت شناخته و در قالب یک نظام دقیق و منظم، توصیه‌هایی برای انتخاب و مصرف غذاها ارائه کرده است.
دکتر سارا مرادی، استاد دانشگاه و پژوهشگر طب سنتی، معتقد است که یکی از دلایل اصلی شیوع بیماری‌های مزمن در جامعه‌ی امروز، فاصله گرفتن از اصول ساده و کاربردی تغذیه در طب سنتی است. او می‌گوید:
«در طب سنتی، هر غذا مزاج مشخصی دارد و برای هر فرد، بر اساس مزاجش، غذاهای مناسب و نامناسب تعریف می‌شود. مصرف غذای ناهماهنگ با مزاج، به‌ویژه در درازمدت، می‌تواند باعث بروز اخلاط ناسالم و در نهایت، بیماری شود.»
به گفته‌ی این متخصص، غذاهایی که امروزه با عنوان «سریع‌الحضار» یا «فست‌فود» شناخته می‌شوند، معمولاً دارای طبع خشک و سرد هستند و مصرف مداوم آنها، به‌ویژه در افراد با مزاج سرد، موجب بروز مشکلاتی نظیر نفخ، یبوست، افسردگی و اختلالات گوارشی می‌شود.
در طب سنتی، نه‌فقط نوع غذا، بلکه زمان خوردن، ترتیب غذاها، و حتی حالت روحی فرد در هنگام غذا خوردن اهمیت دارد. برای مثال، خوردن غذا در حالت ایستاده یا با اضطراب، به‌شدت منع شده و توصیه می‌شود غذا در فضایی آرام و بدون گفت‌وگوی تنش‌زا مصرف شود.
یکی دیگر از اصول تغذیه‌ای در طب سنتی، تأکید بر «کم‌خوری» و فاصله‌ی مناسب بین وعده‌های غذایی است. در متون کهن آمده است که: «المعده بیت الداء»؛ معده، خانه‌ی بیماری است. پرخوری و خوردن غذای جدید پیش از هضم غذای قبلی، از مهم‌ترین علل بیماری‌ها معرفی شده است.
دکتر مرادی تأکید می‌کند که برای اصلاح تغذیه، باید به جای نسخه‌پیچی عمومی، از الگوی شخصی‌سازی‌شده استفاده کرد:
«نمی‌توان برای همه افراد یک نسخه‌ی غذایی واحد پیچید. مثلاً مصرف روزانه‌ی لبنیات برای فردی با مزاج سرد می‌تواند مشکل‌زا باشد، در حالی که همان مقدار لبنیات برای فردی با مزاج گرم، مفید است.»
او همچنین نسبت به تبلیغات تجاری با عنوان «غذاهای سالم» هشدار می‌دهد و می‌گوید: «غذا اگر در زمان، مقدار و شرایط نامناسب مصرف شود، حتی اگر گیاهی و طبیعی هم باشد، می‌تواند برای بدن مضر باشد.»
در نهایت، به نظر می‌رسد بازگشت به اصول سنتی تغذیه، البته با تفسیر علمی و منطبق بر شرایط زندگی امروزی، می‌تواند نقش مهمی در کنترل بیماری‌های مزمن، کاهش هزینه‌های درمانی و بهبود کیفیت زندگی ایفا کند.