علائم و خطرات سقط جنین

سقط جنین دلایل بالینی مختلفی دارد که بسیاری از آن­ها تحت اراده و کنترل فرد نیست. اما شناخت عوامل پرخطر، علائم و عوامل آن به درک بهتر این رویداد و دریافت حمایت یا درمان مورد نیاز کمک می­‌کند.

علائم سقط جنین

علائم سقط جنینی بسته به مرحله­ حاملگی متغیر است. در بعضی موارد، این اتفاق آن­قدر سریع می‌­افتد که فرد تا زمان سقط هنوز نمی‌­داند حامله است.

در ادامه به بعضی علائم سقط جنین اشاره می­‌کنیم:

• لکه­‌های درشت خون
• خونریزی واژن
• خارج شدن بافت یا مایع از واژن
• درد یا گرفتگی شدید شکم
• کمردرد خفیف یا شدید

اگر حین حاملگی با هر یک از علائم فوق روبه‌­رو شدید، فورا با پزشک تماس بگیرید. همچنین ممکن است بدون سقط جنین دچار این علائم شوید. اما پزشک آزمایشات لازم را انجام می­‌دهد تا از سلامت جنین اطمینان حاصل کند.

علل سقط جنین

با این­که برخی عوامل خطر سقط را افزایش می­‌دهد، معمولا این اتفاق ناشی از عملی که فرد انجام داده یا نداده نیست. اگر در دوران بارداری دچار مشکل هستید، پزشک برخی عوامل را که به عنوان علت سقط شناخته شده‌­اند بررسی می­‌کند.

بدن طی دوران بارداری هورمون و مواد مغذی جنین را تامین می‌­کند. این فرآیند به رشد جنین کمک می‌کند. اکثر موارد سقط جنین طی سه ماه اول مربوط به رشد غیرعادی جنین است. اما عوامل دیگر نیز در بروز این اتفاق نقش دارند.

مشکلات ژنتیکی یا کروموزوم

کروموزوم حامل ژن است. یک مجموعه کروموزوم­‌های جنین توسط مادر و مجموعه­ دیگر توسط پدر به دست می‌­آید.

ازجمله مشکلات کروموزوم می‌­توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مرگ داخل رحمی جنین: نطفه تشکیل شده اما رشد آن قبل از مشاهده یا احساس علائم سقط متوقف می­‌شود.
• بارداری پوچ: نطفه تشکیل نمی­‌شود.
• حاملگی مولی: هر دو کروموزوم از پدر گرفته شده و جنین رشد نمی­‌کند.
• حاملگی نیمه مولی: کروموزوم­‌های مادر باقی می­‌ماند اما پدر دو کروموزوم به بچه داده است.

اگر سلول­‌های جنین تقسیم شود یا تخمک یا سلول اسپرم آسیب ببیند نیز جنین به­‌صورت تصادفی سقط می‌­شود. اختلال در جفت نیز می‌تواند باعث سقط ­شود.

بیماری­‌های زمینه­‌ای و عادت­‌های زندگی

بسیاری از بیماری‌­های زمینه‌­ای و عادت­‌های زندگی در رشد جنین اختلال ایجاد می­‌کند. ورزش و دخول باعث سقط نمی‌­شود. کار کردن هم روی نوزاد تاثیر نمی­‌گذارد مگر این­که در معرض مواد شیمیایی یا اشعه­‌های خطرناک قرار بگیرید.

ازجمله مشکلاتی که در رشد نوزاد اختلال ایجاد می­‌کند می­توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رژیم غذایی ناسالم یا سوء تغذیه
• مصرف مواد و الکل
• بالا بودن سن مادر
• بیماری تیروئید که تحت درمان نباشد
• مشکلات هورمونی
• دیابت کنترل­ نشده
• عفونت
• تروما
• چاقی مفرط
• مشکل دهانه­ رحم
• رحم بدشکل
• فشار خون بالا
• مسمومیت غذایی
• بعضی داروها

حتما قبل از مصرف هرگونه دارو با پزشک زنان مشورت کنید تا مطمئن شوید استفاده از آن در دوران بارداری خطر ندارد.

سقط جنین یا قاعدگی؟

در بسیاری از موارد، قبل از این­که بدانید باردار هستید جنین سقط می­‌شود. به­‌علاوه، بعضی از علائم سقط درست مانند قاعدگی شامل خونریزی و گرفتگی است.

بنابراین، از کجا بدانید پریود شده‌­اید یا سقط جنین داشته­‌اید؟

برای تمایز قاعدگی از سقط جنین باید چند عامل را در نظر گرفت:

• علائم: درد شدید کمر یا شکم که به مرور بدتر می­‌شود و همراه با دفع مایع و لخته­‌های درشت خون است، خبر از سقط جنین می­‌دهد.
• زمان: ممکن است سقط طی ماه‌­های اول حاملگی با قاعدگی اشتباه گرفته شود اما بعد از گذشت هشت هفته از بارداری احتمال اشتباه گرفتن آن بعید خواهد بود.
• مدت زمان علائم: معمولا علائم سقط به مرور زمان تشدید می‌­شود و بیشتر از علائم قاعدگی طول می­‌کشد.

اگر خونریزی شدید دارید یا فکر می­کنید دچار سقط جنین شده­‌اید، باید با پزشک متخصص زنان تماس بگیرید.

آمار سقط جنین بسته به هفته­ بارداری

اکثر موارد سقط جنین طی سه ماه اول بارداری رخ می­‌دهد. خطر سقط طی اولین هفته بسیار بالاست اما به محض رسیدن به هفته­ ششم خطر سقط کاهش پیدا می­‌کند.

از هفته­ ۱۳ تا ۲۰ خطر سقط بیشتر کاهش می‌یابد. با این وجود، یادتان باشد خطر سقط بعد از این دوران آن­قدر هم کاهش پیدا نمی‌کند. بنابراین باید همواره زیر نظر پزشک متخصص زنان باشید.

آمار سقط جنین

از دست دادن جنین طی هفته­ اول بارداری بسیار شایع است. به­ گفته­ کالج متخصصان زنان در آمریکا، سقط جنین در ۱۰ درصد از موارد حاملگی که به ثبت رسیده اتفاق می‌­افتد.

گاهی علت سقط ناشناخته باقی می­‌ماند. با این حال، طبق برآوردهای کلینیک مایو، حدود ۵۰ درصد از موارد سقط در اثر مشکلات کروموزوم رخ می‌­دهد.

خطر سقط با افزایش سن بالا می­‌رود. به­ گفته­ کلینیک مایو، خطر سقط در سن ۳۵ سالگی ۲۰ درصد است. این درصد در ۴۰ سالگی به ۴۰ و در ۴۵ سالگی به ۸۰ می­‌رسد.

سقط به این معنی نیست که دیگر صاحب فرزند نخواهید شد. به ­گفته­ کلینیک کلیولند، ۸۷ درصد از زنانی که سابقه­ سقط جنین دارند دوباره می‌توانند حاملگی کامل داشته باشند. به‌­طور تقریبی فقط یک درصد از زنان سه بار یا بیشتر سقط جنین را تجربه می‌کنند.

خطر سقط

در اغلب موارد علل طبیعی و غیر قابل پیشگیری باعث سقط ناخواسته می­‌شود. با این وجود، بعضی عوامل پرخطر احتمال سقط را بالا می­‌برد. ازجمله:

• بروز آسیب جدی به بدن
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا اشعه­‌های خطرناک
• مصرف مواد
• سوء مصرف الکل
• مصرف بیش از حد کافئین
• سیگار
• سابقه­ دو یا چند سقط متوالی
• اضافه وزن یا کمبود وزن
• بیماری­‌های مزمن و کنترل­ نشده مانند دیابت
• مشکل رحم یا دهانه­ رحم

سن بالا نیز روی خطر سقط تاثیر می­‌گذارد. خطر سقط در زنان بالای ۳۵ سال بیشتر از زنان جوان­تر است. این خطر طی سال­‌های بعد بیشتر می‌­شود.

سابقه­ یک ­بار سقط خطر سقط مجدد را بالا نمی­‌برد. درواقع، اکثر زنان در تجربه­ بعدی حاملگی کامل را پشت سر می­‌گذارند. سقط مکرر بسیار نادر است.

انواع سقط جنین

سقط ناخواسته انواع مختلفی دارد. پزشک بسته به علائم و مرحله­ حاملگی یکی از موارد زیر را در شما تشخیص می­‌دهد:

• سقط کامل: تمام بافت­‌های حاملگی از بدن خارج می­‌شود.
• سقط ناقص: قسمت­‌هایی از بافت یا جفت از بدن خارج می‌­شود اما تکه‌­هایی از آن هنوز در بدن باقی مانده است.
• سقط فراموش ­شده: جنین بدون اطلاع شما می­‌میرد و آن را از بدن خارج نمی­‌کنید.
• تهدید سقط: خونریزی و گرفتگی آن­قدر شدید است که خبر از سقط احتمالی می­‌دهد.
• سقط حتمی: خونریزی، گرفتگی و قطر دهانه­ رحم نشان می­‌دهد سقط جنین حتمی است.
• سقط عفونی: رحم دچار عفونت شده است.

جلوگیری از سقط جنین

به لحاظ علمی نمی­‌توان جلوی تمام سقط­‌ها را گرفت ولی می­‌توان برای سالم ماندن نوزاد طی دوران بارداری اقداماتی انجام داد. در ادامه به برخی از این موارد اشاره می‌­کنیم:

• طی دوران بارداری مراقبت­‌های پیش از زایمان را به‌­طور منظم انجام دهید.
• در این دوران از مصرف الکل، مواد و سیگار بپرهیزید.
• قبل و طی دوران بارداری وزن سالم خود را حفظ کنید.
• از ابتلا به بیماری و عفونت بپرهیزید. دستان خود را با دقت بشورید و از افرادی که بیمار هستند دوری کنید.
• مواظب باشید مصرف کافئین شما در روز بیشتر از ۲۰۰ میلی­‌گرم نباشد.
• ویتامین پیش از زایمان مصرف کنید تا مواد مغذی به­‌اندازه­ کافی به بدن شما و نوزاد برسد.
• یک رژیم غذایی بارداری سالم و متعادل داشته باشید که سرشار از میوه و سبزیجات است.

یادتان باشد یک بار تجربه­ سقط به این معنی نیست که دیگر حامله نمی­‌شوید. اکثر زنانی که سابقه­ سقط دارند دوباره حاملگی سالم را تجربه می­‌کنند.

سقط جنین دوقلو

معمولا دوقلو بودن زمانی اتفاق می‌­افتد که دو تخمک به جای یک تخمک بارور شود. اگر یک تخمک بارور به دو نطفه­ مجزا تقسیم شود نیز این اتفاق رخ می­‌دهد.

طبیعتا زمانی که زن دوقلو باردار باشد باید ملاحظات بیشتری را در نظر بگیرد. داشتن چند نوزاد در رحم روی رشد تاثیر می‌­گذارد. احتمال عوارضی مانند زایمان زودهنگام، پره­اکلامپسی یا سقط جنین در زنانی که دو یا چند قلو باردار هستند بالاتر است.

به­‌علاوه، ممکن است نوعی سقط به نام سندرم از بین رفتن جفت در زنانی که دوقلو باردار هستند رخ دهد. این سندرم زمانی اتفاق می‌­افتد که در بدن زنی که قبلا تشخیص داده شده بود دوقلو باردار است، فقط یک جنین قابل رویت باشد.

در بسیاری از موارد، نوزادی که از بین رفته دوباره جذب جفت می‌شود. گاهی این اتفاق آن­قدر زود رخ می‌دهد که فرد هنوز نمی‌داند دوقلو باردار بوده است.

درمان سقط جنین

درمانی که برای سقط جنین دریافت می­‌کنید به نوع سقط بستگی دارد. اگر هیچ‌­گونه بافت حاملگی در بدن باقی نمانده باشد (سقط کامل)، دیگر نیازی به درمان نیست.

اگر هنوز مقداری بافت در بدن باقی مانده باشد، چند روش مختلف درمان وجود دارد:

• روش انتظار: فرد در این حالت منتظر می­‌ماند تا بافت به­‌طور طبیعی از بدن خارج شود.
• روش پزشکی: بافت از طریق مصرف دارو از بدن خارج می­‌شود.
• روش جراحی: هرگونه بافت باقی­ مانده از طریق جراحی برداشته می‌­شود.

خطر عوارض ناشی از هر یک از روش­‌های فوق اندک است بنابراین به کمک پزشک می­‌توانید مناسب­‌ترین روش را انتخاب کنید.

دوران نقاهت فیزیکی

نقاهت بدن به مدت زمان حاملگی تا قبل از سقط بستگی دارد. ممکن است بعد از سقط جنین علائمی نظیر لکه­‌بینی و درد شکم را تجربه کنید.

با این­که هورمو‌ن­های حاملگی تا چند ماه بعد از سقط در خون باقی می‌ماند، قاعدگی ظرف چهار تا شش هفته دوباره آغاز می‌شود. دست کم به مدت دو هفته بعد از سقط جنین از آمیزش جنسی و استفاده از تامپون بپرهیزید.

حمایت بعد از سقط جنین

تجربه­ طیف گسترده‌­ای از احساسات بعد از سقط جنین طبیعی است. همچنین ممکن است دچار علائمی مانند اختلال در خواب، انرژی پایین و گریه‌­های مکرر شوید.

زمان لازم را به سوگواری اختصاص دهید و درصورت نیاز از دیگران درخواست کمک و حمایت کنید. بهتر است موارد زیر را نیز در نظر بگیرید:

• اگر از نظر روحی پریشان شده‌­اید، کمک بخواهید. ممکن است اعضای خانواده و دوستان احساس شما را درک نکنند پس به آن­ها بگویید چطور می­‌توانند به شما کمک کنند.
• تا زمانی­ که آمادگی روبه‌­رو شدن با لباس، وسایل و هر شیء که یادآور بچه است را ندارید، آن­ها را دور از چشم بگذارید.
• کار نمادینی انجام دهید که به یاد و خاطره­ نوزاد از دست رفته کمک می­‌کند. بعضی از زنان درخت می­‌کارند یا از جواهر خاص به یاد نوزاد استفاده می­‌کنند.
• از تراپیست یا روانشناس مشاوره بگیرید. مشاوران روانشناس به کنار آمدن با احساس افسردگی، فقدان یا عذاب وجدان کمک می‌­کنند.
• در گروه­‌های حمایتی آنلاین یا حضوری شرکت کنید تا با افرادی که تجربه­ مشابه داشتند حرف بزنید.

بهتر است قبل از تلاش مجدد مدتی دست نگه دارید تا هر دو از نظر فیزیکی و عاطفی آماده شوید. می­‌توانید از پزشک راهنمایی بگیرید یا قبل از تلاش دوباره برای باردار شدن برنامه­ حاملگی ترسیم کنید.

سقط جنین معمولا یک بار اتفاق می­‌افتد. با این حال، اگر دو یا چندبار تجربه­ سقط جنین داشته­‌اید، پزشک آزمایشات لازم برای تشخیص علت سقط­‌های قبلی را انجام می‌­دهد. از جمله این آزمایشات می­‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آزمایش خون برای تشخیص به هم ریختن تعادل هورمون­‌ها
• تست کروموزوم با استفاده از نمونه خون یا بافت
• معاینه­ لگن و رحم
• سونوگرافی