علل بروز سرگیجه و بهترین راه برای کنترل آن در خانه !

به گزارش پارسینه پلاس، درمان سرگیجه بسته به عامل ایجاد کننده آن ممکن است سیار ساده یا پیچیده و چالشی باشد. تشخیص علت سرگیجه در درمان نقش بسیار مهمی دارد.

مثلا مراجعینی بوده اند که مبتلا به سرگیجه وضعیتی خوش خیم که باعث ایجاد سرگیجه در خواب می شود ،بوده اند که با مانوردرمانی به راحتی درمان می شوند ولی این افراد بارها به دلیل حملات سرگیجه با مراجعه به مراکز درمانی تنها تزریق سرم برایشان انجام شده است که نه تنها درمانی نیست بلکه استرس این افراد را به دلیل خوب نشدن افزایش داده است تا حدی که فرد گمان می کند به یک بیماری لاعلاج مبتلا شده است.

در همین ابتدا بگوییم که پایه و اساس درمان سرگیجه تشخیص درست علت سرگیجه است.پس برای اینکه بدانیم بهترین درمان سرگیجه کدام است باید علت سرگیجه کاملا مشخص شود. برای شناسایی علت سرگیجه هم انجام مجموعه تست سرگیجه که در آن همه موارد دخیل در سرگیجه بررسی می شود ضروری است.

آشنایی با سرگیجه
سرگیجه از جمله شکایات رایج است که شیوع آن‌ها در تمام عمر حدود ۳۰٪ است. سرگیجه و گیجی دلایل مختلفی دارد ولی سرگیجه های چرخشی که در آن فرد احساس می کند خود و یا محیط اطراف در حال چرخش است معمولا علامت انواع بیماریهای گوش هستند که شامل سیستم های دهلیزی محیطی (سرگیجه اتولوژیک) و/ یا مرکزی (سرگیجه ناشی از مغز) می شود.
در این حالت، ورودی نامتقارن به دستگاه دهلیزی مرکزی یا پردازش نامتقارن مرکزی ایجاد می‌شود. اگر این روند حاد باشد، سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ ایجاد می‌شود. اگر مزمن تر باشد، سرگیجه و/ یا عدم تعادل ممکن است بروز کند.

درمان سرگیجه روش های مختلفی دارد ولی اولین و مهمترین قدم در درمان سرگیجه تشخیص علت سرگیجه است.

سرگیجه اگر با منشا گوش باشد که اکثر سرگیجه ها نیز از این نوع می باشد درمان بسیار خوبی دارد و نتایج درمان رضایت بخش است.

سرگیجه با علت های غیر گوشی روش های درمانی متفاوتی دارد که در ادامه به اختصار به آن می پردازیم

 

درمان سرگیجه
بسته به علت ایجاد کننده سرگیجه نوع درمان سرگیجه متفاوت است . سرگیجه های ناشی از گوش که در اصطلاح تخصصی سرگیجه ناشی از بیماریهای سیستم دهلیزی خوانده می شود معمولا به روش های زیر درمان می شوند:

درمان دارویی
مانورهای وضعیت دهی کانال برای درمان BPPV (مانورهای خاص با توجه به محل بقایای اتوکونیا؛ مانورهای ایپلی و سیمون نمونه های متداول برای جابجایی مجدد بقایای واقع در کانال نیم دایره خلفی است)
توانبخشی دهلیزی (به عنوان مثال تمریناتی برای تثبیت چشم و سر، تمرینات حس عمقی یا تمرینات عادت پذیری)
اقدامات روان درمانی (به ویژه در سرگیجه روانشناختی مهم است)
درمان های جراحی در ضایعات کمتر شایع مانند از گسیختگی مجرای نیمدایره، که در آن کمبود بخش استخوانی روی یک یا چند کانال نیم دایره وجود دارد و در برخی موارد تومورهای گوش (به عنوان مثال شوانومای دهلیزی)، برخی از داروها (یعنی جنتامایسین و دگزامتازون) ممکن است از طریق پرده گوش به عنوان یک روش ساده و تحت بی حسی موضعی تزریق شوند.
درمان دارویی سرگیجه
برای درمان دارویی سرگیجه پیش نیازهایی لازم است که با در نظر گرفتن این پیش نیازها مشخص می شود که درمان دارویی است یا خیر

پیش نیازهای درمان دارویی سرگیجه
قبل از تجویز دارو برای درمان سرگیجه می بایست تشخیص علت دقیق سرگیجه با ارزیابی های تخصصی صورت گیرد . این ارزیابی ها شامل تست های شنوایی و تعادل می باشد که از آنها می توان به تست های مانند VNG، ECOG، مانور تشخیصی و VIHIT اشاره کرد.پیش نیازهای موفقیت دارویی در درمان سرگیجه و گیجی شامل: تشخیص صحیح، داروی صحیح، دوز مناسب و مدت زمان کافی.

تشخیص صحیح به عنوان اولین قدم برای درمان سرگیجه به صورت موفقیت آمیز دارای اهمیت ویژه است زیرا سرگیجه و گیجی بیماری نیستند (اینها علائم هستند: همانطور که سردرد، حالت تهوع یا تب به شرایط خاص پاتولوژیک مربوط می‌شوند، سرگیجه و گیجی نیز چنین هستند). ثبت سابقه بالینی بیمار باید به دنبال روشن شدن این موارد باشد:
آیا سرگیجه یا گیجی وجود دارد؟ با سرگیجه بیمار احساس حرکت کاذب یا خطا خواهد داشت.
آیا علائم بیمار خود به خودی است یا تحریک می‌شود (به عنوان مثال با حرکت سر یا تغییر وضعیت)؟
چه مدت بیمار علائمی داشته است و چند وقت یکبار بروز می‌کند؟ علائم از چه زمانی شروع شد؟
آیا علائم همراهی وجود دارد یعنی علائم گوش یا علائم عصبی؟
معاینه بالینی نیز برای تشخیص اجباری است و باید در هر بیمار انجام شود. ارزیابی حرکت چشم که به وسیله تست های VNG و ECOG در مرکز تعادل انجام می شود یکی از ابزارهای مهم در این زمینه است زیرا حرکات خاص چشم توسط شرایط خاص دهلیزی برانگیخته می‌شوند.

نوع درمان سرگیجه با تشخیص بیمار تعیین می‌شود. استفاده از دارو برای درمان سرگیجه و اختلالات دهلیزی ممکن است جهت درمان علت، کنترل علائم، تسریع در جبران مرکزی یا کاهش عارضه روانشناختی باشد که اغلب با یکدیگر همزمان هستند استفاده می شود.

شش گروه عمده دارو وجود دارد که می‌تواند برای درمان سرگیجه و گیجی استفاده شود: داروهای ضد التهاب، ضد منیر، ضد میگرن. داروهای ضد افسردگی و ضد تشنج.
حمله سرگیجه

این یک احساس شدید چرخش است که به طور ناگهانی اتفاق می‌افتد، چندین ساعت طول می‌کشد و معمولاً باعث می‌شود حس بیمار بودن داشته باشید و نتوانید از جای خود بلند شوید، راه بروید یا رانندگی کنید. در سرگیجه مزمن، حملات سرگیجه به دلیل تغییر در گوش داخلی ایجاد می‌شود. این تمرینات نمی‌توانند از این حملات جلوگیری کنند (اما باعث این حملات نیز نمی‌شوند). اگر در حال حاضر به طور مداوم (هر شش هفته یا بیشتر) این نوع حملات را دارید، در حال حاضر این تمرینات نمی‌توانند به شما کمک کنند زیرا بهبودی حتی با انجام تمرینات حداقل شش هفته طول می‌کشد.
سرگیجه طولانی مدت و عدم تعادل

تغییراتی در گوش داخلی که باعث حمله سرگیجه می‌شوند منجر به تغییر در سیگنال های فرستاده شده توسط ارگان تعادل معیوب به مغز می‌شود. با گذشت زمان، مغز شما با این سیگنال‌های جدید سازگار می‌شود بنابراین سرگیجه کمتری پیدا می‌کنید. تمرینات بازآموزی تعادل می‌تواند این روند بهبودی را تسریع کند.

حملات سرگیجه معمولاً زیاد اتفاق نمی افتد (معمولاً ماهها یا حتی سالها بین حملات فاصله دارد) اگرچه گاهی اوقات دوره هایی وجود دارد که حملات به طور مکرر اتفاق می افتد. اما ممکن است دریابید که در بین حملات سرگیجه علائم طولانی مدت مانند گیجی، حالت تهوع، عدم ثبات، خستگی یا احساس “خماری” را دارید. این علائم غالباً هنگام فعالیت بدنی، خستگی، استرس یا مسافرت بدتر می‌شوند. این تمرینات به شما کمک می‌کند تا این علائم را در طی دوره بین حملات سرگیجه پاک کنید.

مطمئناً پس از رفع علائم طولانی مدت، ممکن است حمله سرگیجه دیگری داشته باشید. در این حالت، باید با استفاده از تمرینات تسریع در بهبودی، کار را از ابتدا شروع کنید. اما افراد مبتلا به سرگیجه مزمن که این تمرینات را امتحان کرده اند می‌گویند که اطمینان دارند که با استفاده از این تمرینات برای رفع علائم، می‌توانند حمله بعدی سرگیجه را با سرعت بیشتری پشت سر بگذارند.
چرا احساس سرگیجه، گیجی یا عدم ثبات می‌کنم؟
سیستم تعادل به سه حس مختلف متکی است. با استفاده از چشمان خود می توانید ببینید کجا هستید و به کجا می روید. با استفاده از حسگرهای موجود در بدن می توانید مکان و حرکت خود را احساس کنید. و اندام تعادل در گوش داخلی شما (که بعضی اوقات پزشکان از آن به عنوان اندام دهلیزی یا لابیرنت یاد می کنند) هر زمان که سر شما حرکت می‌کند، این حرکت را حس می‌کند.

مغز شما مانند یک کامپیوتر عمل می‌کند، با ترکیب سیگنال‌های این سه حس، تصویری پایداری از جهان به شما می دهد و حرکات سر، بدن و چشم را کنترل می‌کند. اگر هر بخشی از این سیستم تعادل اطلاعات غیرمعمول یا معیوب را ارائه دهد، ممکن است احساس سرگیجه، عدم تعادل یا بی ثباتی کنید.

چه عواملی باعث سرگیجه و عدم تعادل می‌شود؟
سیستم تعادل می‌تواند تحت تأثیر مشکلات مختلف پزشکی قرار گیرد بنابراین مهم است که به پزشک خود مراجعه کرده و بررسی کنید که کدام قسمت از سیستم تعادل به طور عادی کار نمی‌کند. اگر به نظر برسد که علائم شما توسط اندام تعادل شما ایجاد می‌شود، ممکن است پزشک به شما بگوید که سرگیجه یا عدم تعادل دهلیزی دارید. این حالت می‌تواند در اثر یک عفونت ویروسی خفیف یا عفونت گوش ایجاد شود یا گاهی اوقات فقط در اندام تعادل بروز کند. گاهی اوقات پزشک نمی‌تواند دلیل سرگیجه را کشف کند، اما بازآموزی تعادل می‌تواند به سرعت بهبودی کمک کند حتی وقتی علت سرگیجه مشخص نیست.
اگر سیستم تعادل شما به طور عادی کار نمی‌کند ممکن است هر زمان که حرکات سریع یا غیرمعمول انجام می‌دهید، مانند سر بلند کردن یا نگاه کردن به پشت سرتان، احساس گیجی داشته باشید. همچنین ممکن است هنگام جابجایی دچار سرگیجه شوید (به عنوان مثال در اتومبیل یا بالابر)، یا در موقعیتی هستید که چراغ های متحرک، اشیا یا افراد زیادی (مثلاً در ترافیک شلوغ) وجود دارند.

آیا سرگیجه غیرطبیعی است یا مضر؟
اگر سیستم تعادل شما به طور عادی کار نمی‌کند، بسیار نادر است که این امر به دلیل یک بیماری خطرناک پزشکی باشد. گرچه سرگیجه معمولاً نشانه یک بیماری خطرناک نیست اما بسیار ناخوشایند و ترسناک است و می‌تواند علائم دیگر مانند حالت تهوع، خستگی و مشکل در تمرکز ایجاد کند. غالباً افرادی که سرگیجه دارند از فعالیت بدنی و حرکات سریع خودداری می‌کنند و این امر می‌تواند منجر به سایر مشکلات سلامتی مانند سفتی گردن و سردرد و مشکلات جسمی مرتبط شود. به دلیل سرگیجه، گاهی اوقات افراد حتی از انجام فعالیت‌های حیاتی مانند کار، مسافرت یا بیرون رفتن به تنهایی اجتناب می‌کنند. شما باید با افزایش سن تعادل خوبی داشته باشید تا خطر سقوط و صدمه زدن به خود را کاهش دهید. بنابراین گرچه سرگیجه معمولاً به دلیل بیماری جدی نیست، اما بازهم تسریع در بهبودی از آن مهم است.
برای تسریع در درمان سرگیجه چه کاری می توانم انجام دهم؟
خبر بد این است که هیچ دارویی وجود ندارد که با استفاده از آن، سیستم تعادل به طور عادی کار کند و درمان سرگیجه باشد. ممکن است پزشک بتواند برای کاهش سرگیجه و حالت تهوع قرص‌هایی به شما بدهد اما این داروها مشکلی را دوا نمی‌کنند. اگر فعالیت‌های عادی خود را ادامه دهید گاهی سرگیجه در طی یک یا دو ماه برطرف می‌شود (به بخش بعدی مراجعه کنید). اگر این اتفاق نیفتاده باشد، خبر خوب این است که می‌توانید با استفاده از تمریناتمطرح شده در بالا، سرعت این روند بهبود طبیعی را تسریع کنید.

چگونه تمرینات بازآموزی تعادل سرعت درمان سرگیجه را افزایش می‌دهند؟
برای در مان سرگیجه باید به خاطر داشته باشید که بهبودی از سرگیجه دقیقاً مثل سفر دریایی است. در ابتدا، حضور در دریا افراد را ناپایدار و بیمار می‌کند اما اگر در دریا بمانید به تدریج مغز یاد می‌گیرد که با سیگنال‌های تعادل جدید چشم، بدن و اندام های تعادل کنار بیاید و بیماری از بین می رود. به همین ترتیب، مغز می‌تواند به تدریج بر روی گیجی و عدم تعادل غلبه کند و این به دلیل تغییر در نحوه عملکرد سیستم تعادل در پی آسیب یا بیماری است.

اما سیستم شما فقط می‌تواند یاد بگیرد که با سیگنال‌های تعادل جدید کنار بیاید، اگر فعالیت هایی را که باعث سرگیجه می‌شوند تمرین کنید. تمرینات بازآموزی تعادل، کلیه تعادل مورد نیاز به سیستم تعادل شما را می دهد تا در زمان و مکان های مختلف دارای مشکل نشده و خطری برایتان پیش نیاید.

چگونه می‌توانم تشخیص دهم که این تمرینات به درمان سرگیجه من کمک می‌کند؟
در مطالعات علمی ، ۷۵٪ -۸۰٪ (۴ نفر از هر ۵ نفر) که این تمرینات را برای درمان سرگیجه آموخته بودند، در طی چند ماه بهبود قابل توجهی را نشان داده اند. یک گروه مقایسه ای از افرادی که این تمرینات به آن‌ها آموزش داده نشده است، هیچگونه بهبودی در سرگیجه آن‌ها مشاهده نشده است.

برای اینکه بفهمید این تمرینات برای درمان سرگیجه شما مناسب هستند یا خیر، به سادگی برخی تمرینات ادامه متن را امتحان کنید. اگر حتی انجام آن‌ها با سرعت بالا برایتان سرگیجه ایجاد نکند، در این صورت کمکی به شما نخواهند کرد. اگر آن‌ها شما را گیج می کنند، این نشانه آن است که سیستم تعادل شما به این فعالیت ها و تمرین نیاز دارد. تا زمانی که سیستم شما یاد نگیرد با این حرکات کنار بیاید، هر زمان که مجبور شوید این حرکات را به عنوان بخشی از فعالیت های عادی روزمره خود انجام دهید، احساس گیجی خواهید داشت.
چگونه یک برنامه تمرینی مناسب را برای درمان سرگیجه خودم طراحی کنیم؟
سبک زندگی هر فرد متفاوت است و حرکات مختلف باعث ایجاد سرگیجه در افراد مختلف می‌شود. این مطلب، نحوه طراحی یک برنامه تمرینی متناسب با شما را نشان می دهد.

اولین قدم حیاتی، یافتن زمان مناسب برای انجام تمرینات است. این تمرینات کمتر از ۱۰ دقیقه طول می‌کشد و بسیار مهم است که هر روز آن‌ها را تمرین کنید (حتی بهتر است که دو بار در روز باشد). در مورد زمان این دو بار تمرین، تصمیم گیری کنید و آن‌ها را بنویسید.
در مرحله بعد مکانی را برای انجام آن‌ها انتخاب کنید (جایی که بتوانید نشسته و یا با خیال راحت قدم بزنید بدون اینکه وسایل را لگد کرده یا به اجسام سخت برخود کنید (مثلاً کنار تخت خود یا مبل).
اکنون باید با استفاده از آزمون زمان بندی و امتیازدهی به ورزش، انتخاب کنید که کدام تمرینات را در این هفته انجام دهید. برای این کار ممکن است مفید باشد که از یکی از اقوام یا دوستان خود بخواهید تا در انجام سریع تمرینات به مشا کمک کرده و تشویق تان کند.
آزمون امتیازدهی به تمرینات
ابتدا تمرین تکان دادن سر را در حالت نشسته انجام دهید.
بعد از اتمام کار، ۱۰ ثانیه صبر کنید و سپس به میزان سرگیجه ای که حس میکنید نمره بدهید به این صورت که: ۰ = بدون سرگیجه، ۱ = سرگیجه خیلی کم، ۲ = سرگیجه ملایم، ۳ = سرگیجه شدید. این نمره را برای قسمت تکان سر در هفته اول وارد کنید.
جلو هر نمره یک علامت S قرار دهید تا نشان دهد شما تمرین را به صورت نشسته انجام داده اید.
همین کار را برای هر یک از ۶ تمرین اساسی زیر انجام دهید.
برای تعیین اینکه کدام تمرینات را برای هفته آینده انجام دهید، از نمرات موجود در برگه تمرینات خود استفاده کنید:

اگر ۰ را با تمرین نوشته اید، دیگر نیازی به انجام آن نیست (زیرا هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند).
اگر ۱ یا ۲ برای آن تمرین نوشته اید، باید آن را روزانه تمرین کنید.
اگر ۳ را برای این تمرین نوشته اید، باید ابتدا هر روز آن را با سرعت کمتری تمرین کنید.
در هفته ۳، فرد باید تمرینات سر را به صورت ایستاده و تمرینات تکان را به صورت نشسته تمرین کند.
تمرینات اساسی
این تمرینات در صورت بروز سرگیجه، به نفس کشیدن آرام کمک می‌کند (بیش از یک تنفس در هر چهار تا شش ثانیه نباید باشد). برای شل شدن قبل از شروع، شانه های خود را به آرامی جمع کرده و چند بار به صورت حلقه ای بچرخانید.

تمرین تکان سر به طرفین: در ۱۰ ثانیه ۱۰ بار سر خود را از راست به چپ برگردانید و دوباره به عقب برگردید. سر خود را تا جایی که به راحتی انجام می‌شود بچرخانید و در جهتی که سرتان حرکت میکند، نگاه کنید. ۱۰ ثانیه صبر کنید پس ۱۰ چرخش کامل، سپس ۱۰ بار دیگر انجام دهید.
تمرین تکان سر به بالا و پایین: در ۱۰ ثانیه ۱۰ بار سر خود را بالا و پایین کنید و دوباره برگردید. سر خود را تا جایی که هنگام انجام این کار به راحتی پیش میروید، بچرخانید و به جهتی که سرتان حرکت میکند، نگاه کنید. ۱۰ ثانیه صبر کنید پس ۱۰ چرخش کامل، سپس ۱۰ بار دیگر انجام دهید.
تمرین تکان سر به طرفین با چشم بسته: همان تمرین تکان را با چشمان بسته انجام دهید. ۱۰ ثانیه صبر کنید پس از ۱۰ چرخش، سپس ۱۰ بار دیگر انجام دهید.
تمرین تکان سر به بالا و پایین با چشم بسته: تمرین تکان دادن سر را با چشمان بسته انجام دهید. ۱۰ ثانیه صبر کنید پس از ۱۰ چرخش کامل، سپس ۱۰ بار دیگر انجام دهید.
تمرین تکان سر به طرفین/ خیره شدن: انگشت خود را به سمت روبروی تان نگه دارید و در حالی که به انگشت خود خیره شده اید، تمرین تکان سر را انجام دهید. اجازه ندهید چشمتان از انگشت حرکت کند. ۱۰ ثانیه صبر کنید پس از ۱۰ چرخش کامل، سپس ۱۰ بار دیگر انجام دهید.
تمرین تکان سر به بالا و پایین/ خیره شدن: انگشت خود را به سمت روبرو بگیرید و در حالی که به انگشت خود خیره شده اید، تمرین تکان سر را انجام دهید. اجازه ندهید چشمتان از انگشت حرکت کند. ۱۰ ثانیه صبر کنید پس از ۱۰ چرخش کامل، سپس ۱۰ بار دیگر انجام دهید.
علاوه بر این تمرینات اساسی، شما باید برخی از تمرینات خاص و فعالیت های عمومی را انتخاب کنید.

برنامه ورزشی را متناسب با مرحله بهبودی خود تغییر دهید.
هنگامی که برای اولین بار شروع به انجام تمرینات می‌کنید، کمی گیج می‌شوید. اگر سرگیجه شروع به تداخل در فعالیت‌های روزمره شما می‌کند، در ابتدا تمرینات را کمی آهسته تر انجام دهید اما آن‌ها را کنار نگذارید (فقط با تمرین منظم است که سیستم تعادل شما می‌تواند بهبود یابد).

بیشتر مردم در ابتدا روزهای خوب و بدی دارند. کاملاً طبیعی است که متوجه شوید سرگیجه برای زمانی که خسته اید یا استرس دارید یا سرماخوردگی یا آنفولانزا دارید، بدتر می‌شود. اما بعد از چند هفته تمرین منظم روزانه متوجه خواهید شد که این تمرینات باعث می‌شوند سرگیجه کمتری ایجاد کنید. سپس باید به تدریج تمرینات را با سرعت بیشتری انجام دهید تا زمانی که بتوانید آن‌ها را با سرعت کامل اجرا کنید.