مبتلایان سندروم روده تحریک پذیر شیر پرچرب بخورند یا شیر کم چرب؟
سندرم روده تحریک‌پذیر افرادی که به مشکلات مزمن گوارشی دچارند، اغلب توصیه می‌شود که از مصرف محصولات لبنی پرهیز کنند؛ به‌ویژه در مواردی که فرد دچار عدم تحمل لاکتوز یا تشخیص قطعی IBS شده باشد. این بیماری با درد شکمی و تغییر در عادات دفع مانند اسهال، یبوست یا ترکیبی از هر دو شناخته می‌شود.
به گزارش پارسینه پلاس، نقل از انلی مای هلث؛ با این حال حذف کامل لبنیاتی مانند شیر می‌تواند دشوار باشد، به‌خصوص اگر اهل نوشیدن چای یا قهوه باشید. در این گزارش، به مقایسه‌ی مزایا و معایب شیر پرچرب و کم‌چرب می‌پردازیم و نظر یک متخصص گوارش را درباره‌ی بهترین انتخاب برای بیماران مبتلا به IBS بررسی می‌کنیم. همچنین به معرفی گزینه‌های سالم‌تر و گیاهی برای جایگزینی شیر خواهیم پرداخت.
محرک‌های شایع در بیماران مبتلا به IBS
بیماری IBS معمولاً به‌واسطه‌ی عوامل سبک زندگی، از جمله غذاها، استرس و برخی داروها تحریک می‌شود. هرچند محرک‌ها در هر فرد متفاوت‌اند، اما برخی از عوامل شایع شامل لبنیات، گلوتن، غذاهای تند، وعده‌های پرچرب و… هستند.
پزشکان اغلب توصیه می‌کنند که رژیم غذایی کم‌ـ‌فودمپ (FODMAP) را دنبال کنید. این رژیم حاوی میزان کمی از کربوهیدرات‌های قابل تخمیر مانند الیگوساکاریدها، دی‌ساکاریدها، مونوساکاریدها و پلی‌ال‌هاست که هضم آن‌ها دشوار بوده و موجب نفخ، گاز و درد شکم می‌شوند.
تأثیر لبنیات بر بیماران IBS
دکتر «انوپاما اِن. کِی»، متخصص گوارش توضیح می‌دهد که بسیاری از مبتلایان به IBS گزارش داده‌اند که مصرف لبنیات باعث تشدید علائمی مانند نفخ، گاز، اسهال و درد شکم می‌شود. او می‌گوید: «این واکنش اغلب ناشی از عدم تحمل لاکتوز است؛ وضعیتی رایج که در آن بدن فاقد آنزیم لاکتاز برای هضم صحیح لاکتوز (قند موجود در شیر و لبنیات) است.»
مطالعات مختلفی رابطه‌ی بین عدم تحمل خوداظهاری‌شده نسبت به شیر و IBS را بررسی کرده‌اند، اما نتایج همچنان قطعی نیستند. در یک مطالعه‌ی سال ۲۰۲۰ که در مجله Cureus منتشر شد، مشخص شد که در یک نظرسنجی در ایران، عدم تحمل لاکتوز در میان زنان، مبتلایان به IBS و افرادی که از داروهایی مانند NSAID یا استامینوفن استفاده می‌کردند بیشتر گزارش شده بود.
با این حال، مطالعات مبتنی بر تست تنفسی هیدروژن نشان داد که همبستگی دقیقی میان علائم گزارش‌شده و عدم جذب واقعی لاکتوز وجود ندارد. این یافته‌ها نشان می‌دهد که همیشه نمی‌توان علائم IBS را تنها به لاکتوز نسبت داد و ممکن است عوامل دیگری در شیر یا تفاوت‌های فردی در هضم دخیل باشند.
در بیماران مبتلا به IBS، حتی مقدار کمی لاکتوز می‌تواند باعث ناراحتی شود و در نتیجه، افراد به سمت حذف کامل لبنیات پیش می‌روند. با این حال، شدت تأثیر لبنیات در بیماران IBS بسیار متغیر است و به سطح تحمل فرد و نوع رژیم غذایی او بستگی دارد.
شیر پرچرب یا کم‌چرب: کدام برای بیماران IBS مناسب‌تر است؟
به گفته‌ی دکتر انوپاما، شیر پرچرب حاوی چربی بیشتری است که می‌تواند فرایند گوارش را کند کرده و موجب افزایش علائمی مانند نفخ، گاز و ناراحتی شکمی در بیماران مبتلا به IBS شود. او توضیح می‌دهد: «چربی موجود در شیر پرچرب ممکن است باعث تحریک روده شده و انقباضات آن را افزایش دهد که به تشدید حملات IBS منجر می‌شود.»
در مقابل، شیر کم‌چرب چربی کمتری دارد و در نتیجه ممکن است برای برخی افراد راحت‌تر هضم شود. این کاهش چربی می‌تواند باعث کاهش مشکلات گوارشی شده و تجربه‌ی مصرف شیر را برای مبتلایان به IBS قابل‌تحمل‌تر کند.
بنابراین، برای افراد مبتلا به IBS، شیر کم‌چرب گزینه‌ای مناسب‌تر به‌حساب می‌آید، زیرا احتمال تحریک علائم را کمتر کرده و همچنان فواید تغذیه‌ای شیر را فراهم می‌کند.
گزینه‌های گیاهی برای جایگزینی شیر
بسیاری از محصولات لبنی سنتی به‌دلیل محتوای لاکتوز می‌توانند علائم IBS را تشدید کنند. در این شرایط، شیرهای گیاهی مانند شیر بادام، جو دوسر و نارگیل معمولاً دارای میزان فودمپ کمتری هستند و در نتیجه کمتر باعث نفخ، گاز و ناراحتی می‌شوند.
علاوه بر این، شیرهای گیاهی اغلب با ویتامین‌ها و مواد معدنی غنی می‌شوند و بدون ایجاد ناراحتی گوارشی، فواید تغذیه‌ای قابل‌توجهی دارند. انتخاب این گزینه‌ها می‌تواند به بیماران IBS کمک کند تا بدون محرومیت از طعم و تنوع، از علائم خود رهایی یابند.
نتیجه‌گیری
شیر منبع خوبی از کلسیم است و برای سلامت استخوان و عضلات مفید است. اما در افراد مبتلا به IBS، شیر می‌تواند موجب ناراحتی گوارشی، درد، گاز و نفخ شود. میان شیر پرچرب و کم‌چرب، متخصصان معمولاً شیر کم‌چرب را توصیه می‌کنند، زیرا هضم آن آسان‌تر است. با این حال، در صورت ابتلا به IBS یا عدم تحمل لاکتوز، بهتر است به گزینه‌های گیاهی مانند شیر بادام یا شیر جو روی بیاورید. مشورت با پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا مناسب‌ترین گزینه‌ی تغذیه‌ای را برای مدیریت بهتر علائم‌تان انتخاب کنید.