نام های ماه مبارک رمضان در صحیفه سجادیه +تصویر

به گزارش پارسینه پلاس، به نقل از پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، وصف رمضان در دعاهای مختلف کتاب صحیفه سجادیه بیان شده است. بازخوانی ویژگی های این اوصاف می تواند توجه انسان به این ماه را ییشتر کند، به ویژگی آنکه برخی از اوصاف دارای ظرایف ادبی و معانی خاص لغوی است .

بنابر روایت شیعه نیوز، اوصاف ماه مبارک رمضان در میان دعاهای صحیفه سجادیه در سه دعا شامل دعای چهل وچهارم با عنوان دعای آغاز ماه مبارک رمضان، دعای چهل و پنجم با عنوان دعای وداع با این ماه و دعای چهل و ششم با عنوان دعای عید فطر و جمعه بیان شده است. آنچه که در ادامه می آید نگاهی به اوصاف ماه مبارک رمضان در این سه دعا است.
در میان این ادعیه سه گانه، سه دسته از اوصاف ماه رمضان را می توان یافت: اولین گروه، القاب مستقیم این ماه است که «شهر الله» یا «شهر القیام» از برخی از این دسته القاب است. گروه دوم اوصافی است که وجه تفاوت این ماه با دیگر ماه‌های را بیان می کند که به عنوان نمونه می توان به صفت «الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ، هُدًی لِلنَّاسِ، وَ بَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَی وَ الْفُرْقَانِ» اشاره کرد. دسته سوم نیز اوصافی است که ویژگی های این ماه را – برای شخص روزه دار یا شخصی که از روزه داری به دلایلی معذور است اما حرمت این ماه را حفظ کرده است- بیان می کند. در این گروه از صفات می توان به اوصافی مانند «السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ مُجَاوِرٍ رَقَّتْ فِیهِ الْقُلُوبُ ، وَ قَلَّتْ فِیهِ الذُّنُوبُ» یا ویژگی «مِنْ نَاصِرٍ أَعَانَ عَلَی الشَّیْطَانِ، وَ صَاحِبٍ سَهَّلَ سُبُلَ الْإِحْسَانِ» اشاره کرد.

با توجه به این سه دسته کلی، می توان حدود ۶۰ صفت مستقیم و ویژگی اختصاصی در مورد ماه رمضان در دعاهای صحیفه سجادیه یافت که در نوشته های زیر، تنها به تعداد اندکی از آن اشاره می شود.

شهر خدا و شهر بندگان خدا

در دعای ۴۴ و ۴۵ صحیفه سجادیه، دو صفت متناظر را می توان به عنوان صفت‌های ماه مبارک رمضان یافت. در فرازهای ابتدایی دعای ۴۴ صفت این ماه، «شَهرَه، یعنی ماه خدا» و در دعای ۴۵ «شَهَر الله الاکَبر، ماه بزرگ خداوند» بیان شده است. طبیعی است که همه روزها، ماه ها و سالها منسوب به خداوند و مخلوق اوست، اما برخی از مکان‌ها و زمان‌ها و حتی افراد به واسطه شرافتی که دارند، به خداوند منسوب می شوند. به عنوان نمونه «کعبه» به عنوان «بیت الله»، حضرت محمد (ص) به عنوان «رسول خدا» و رمضان نیز به عنوان «شهرالله» نامیده شده است، اما آنچه می توان به عنوان ویژگی خاص ماه رمضان می توان از آن نام برد این است که این ماه، در صحیفه سجادیه، هم به عنوان «شَهرَ الله» و هم به عنوان «شَهرَنا، یعنی ماه ما یعنی عبادالله» نامیده شده است.

در دعای وداع به ماه مبارک رمضان که به عنوان دعای ۴۴ صحیفه سجادیه شناخته می شود، سه بار از ماه مبارک رمضان به عنوان «شَهرَنا، یعنی ماهِ ما» معرفی شده است، در فراز ۴۳ این دعا، بعد از بیان اوصاف فراوان ماه مبارک رمضان، این گونه آمده است: «اللَّهُمَّ إِنَّا أَهْلُ هَذَا الشَّهْرِ الَّذِی شَرَّفْتَنَا بِهِ، وَ وَفَّقْتَنَا بِمَنِّکَ لَهُ حِینَ جَهِلَ الْأَشْقِیَاءُ وَقْتَهُ ، وَ حُرِمُوا لِشَقَائِهِمْ فَضْلَهُ». خدایا! ما اهل این ماهیم که ما را به سبب آن شرافت و بزرگی بخشیدی و با لطف و احسانت بر انجام اعمالش ما را موفّق فرمودی. هنگامی‌که تیره‌بختان وقتش را نشناختند و از بخت بدشان، از فضیلتش محروم شدند. با این بیان می توان گفت که رمز و روش تبدیل «شهرالله» به «شهرعباد الله» توجه به عظمت و بزرگی این ماه و توفیق انجام وظایف مرتبط با این ماه است.

بدیهی است که در این انجام این وظایف ممکن است انسان دچار خطا یا فراموشی شود، در فراز ۴۷ از دعای وداع ماه مبارک از خداوند درخواست می شود که این خطاها را عفو کند و این فراموشی را با انجام کارهای مناسب جبران کند.

در فراز بعدی، امام سجاد (ع)، اتمام این ماه و دوری از آن را «مصیبت» می نامد. در این عبارت نیز این ماه به عنوان «شَهرَنا، ماهِ ما» معرفی می شود و از خداوند می خواهد که این «مصیبت» و بلای سنگین را برای او جبران کند : «وَ اجْبُرْ مُصِیبَتَنَا بِشَهْرِنَا وَ بَارِکْ لَنَا فِی یَوْمِ عِیدِنَا وَ فِطْرِنَا، خدایا مصیبت ما را در رفتن ماه ما جبران کن و روز عید ما و روز عید فطر را بر ما مبارک کن».

عید رمضان و عید فطر

از دیگر اوصاف ماه رمضان در دعاهای صحیفه سجادیه،«شَهْرَ اللَّهِ الْأَکْبَرَ وَ یَا عِیدَ أَوْلِیَائِهِ» است بنابراین باید گفت که ماه مبارک رمضان، ماه «عید اولیاء الهی» است. از سویی دیگر انتهای این ماه نیز «عید فطر» است که باید آن را عید دیگری دانست که بعد از اتمام عید اول، آغاز می شود. بهترین جمله برای پایان این جمله می تواند حدیث نقل شده از امام علی (ع) در کتاب مستدرک الوسائل باشد که فرمودند: «أَلْیَومُ لَنا عِیْدٌ وَ غَدا لَنا عِیْدٌ وَ کُلُّ یَوْمٍ لانَعْصِی اللّه فیهِ فَهُوَ لَنا عِیْدٌ». امروز برای ما عید است و فردا نیز عید ماست و هر روزی که در آن خدا را نافرمانی نکرده باشیم، برای ما عید است.

یکی دیگر از اوصاف ماه رمضان در ادعیه صحیفه سجادیه «شهر الاسلام ، ماه اسلام» است، اسلام در این عبارت به دو معنا می تواند باشد، معنای اول به معنای تسلیم بودن به فرامین خداوند است و معنای دوم یعنی ماهی که در آن به روش اسلام روزه گرفته می شود. همانگونه که در آیه ۱۸۳ سوره بقره نیز به آن اشاره شده است، روزه در دیگر ادیان الهی نیز وجود داشته است، اما براساس روایات، اختصاص ماه رمضان به روزه و همچنین شیوه روزه داری در آن، مختص به مسلمانان بوده و دیگر ادیان آسمانی از آن محروم بوده اند.

دو صفت «شهر الطهور و شهر التمحیص» نیز از اوصاف ماه رمضان در بیان امام سجاد(ع) است که با یکدیگر قرابت معنایی دارند «شهر الطهور، ماه پاک کننده» یعنی ماهی که در آن انسان با توبه، از گناهان گذشته خود پاک می شود، اما میان پاک شدن و تصفیه شدن تفاوت‌هایی است که در عبارت «شهر التمحیص، ماه خالص شدن» می توان آن را یافت. خالص شدن مرحله ای بالاتر از پاک شدن است.

در واژه طهور تنها عبارت پاک شدن مطرح است اما در واژه تمحیص رفع همه ناخالصی ها مدنظر است که می تواند با بلاها و سختی ها نیز همراه باشد تا این خالص شدن، حاصل شود. در قرآن کریم، دو بار در سوره آل عمران در آیات ۱۴۱ و ۱۵۴، واژه تمحیص آمده است که هر دو بار آن ویژه مومنین است.