نگاهی به فیلم «داد» آخرین ساخته ابوالفضل جلیلی؛ داد و بی داد

به گزارش پارسینه پلاس، ابوالفضل جلیلی با داد بار دیگر به سینمای مستقل و نئورئالیستی خود پایبند مانده و با زبانی مینیمالیستی، مسئله عدالت و مسئولیت‌پذیری را در بستر اجتماعی نوجوانان به تصویر کشیده است. فیلم از روایت متعارف فاصله می‌گیرد و با بهره‌گیری از نابازیگران، قاب‌های بسته، نورپردازی طبیعی و سکوت‌های معنادار، فضایی مستندگونه خلق می‌کند.

فیلم فاقد فیلمنامه‌ای کلاسیک است و پیرنگ آن بر پایه مشاهده‌گری شکل می‌گیرد. دیالوگ‌ها به حداقل رسیده و کنش‌های فیزیکی جایگزین بیان مستقیم شده‌اند. دوربین روی دست، ترکیب‌بندی‌های ایستا و استفاده از لوکیشن‌های واقعی، فضای اثر را به واقع‌گرایی نزدیک می‌کند. نورپردازی ساده و حذف موسیقی متن، این ویژگی را تقویت کرده و فیلم را بیش از پیش به یک مستند اجتماعی تبدیل می‌کند.

میزانسن بسته و استفاده از قاب‌های محدود، حس خفقان و ناتوانی شخصیت اصلی را تشدید می‌کند. صداهای محیطی به‌جای موسیقی، بر بار دراماتیک اثر افزوده و سکوت، به‌عنوان عنصری روایی، در لحظات کلیدی به ایجاد تنش کمک می‌کند

داد مفاهیمی همچون عدالت، اختیار و تعهد فردی را بررسی می‌کند. شخصیت اصلی، نوجوانی است که حاضر به ادای سوگند برای بازگشت به زندان نیست، اما قاضی با اعتماد به او تصمیمی غیرمتعارف می‌گیرد. این موقعیت، تقابل عدالت رسمی و اخلاق فردی را به چالش می‌کشد. فیلم، نقدی غیرمستقیم بر سیستم قضایی و وضعیت نوجوانان در کانون‌های اصلاح و تربیت ارائه می‌دهد و نگاه انسانی‌تری را جایگزین نمایش کلیشه‌ای قانون می‌کند.

این اثر در ادامه مسیر فیلم‌هایی چون دلبران، رقص خاک و حافظ قرار دارد که در آن‌ها نوجوانان در برابر شرایط اجتماعی دشوار، با انتخاب‌های سرنوشت‌ساز مواجه می‌شوند. پرداخت شخصیت‌محور و حذف عناصر دراماتیک متداول، به جایگاه انسانی و فلسفی کاراکترها عمق بیشتری بخشیده است.

از نقاط قوت فیلم می‌توان به واقع‌گرایی، استفاده هوشمندانه از نابازیگران، قاب‌بندی‌های دقیق و بهره‌گیری از سکوت در ایجاد تنش اشاره کرد. با این حال، ریتم کند و روایت غیرمتعارف ممکن است برای برخی مخاطبان چالش‌برانگیز باشد. محدودیت دیالوگ‌ها و فضای مینیمالیستی نیز درک فیلم را دشوارتر کرده و گاهی مانع از ایجاد درگیری احساسی عمیق می‌شود.

نهایتأ می توان گفت؛ داد فیلمی است که در راستای سینمای مؤلف و مستقل جلیلی قرار می‌گیرد. این فیلم با روایت واقع‌گرایانه، پرداخت شخصیت‌محور و استفاده‌ی حداقلی از عناصر سینمایی متداول، بیش از آنکه به دنبال جذب مخاطب عام باشد، اثری تأمل‌برانگیز برای مخاطبان جدی‌تر سینما است. از نظر سینمایی، داد یک تجربه‌ی جسورانه در مرز میان مستند و داستانی محسوب می‌شود و با وجود چالش‌های فرمی‌اش، پیام عمیق و انسانی خود را به خوبی منتقل می‌کند.