نگاهی به فیلم «صیاد»؛ شکوه ایمان، ایثار و عشق به وطن

به گزارش پارسینه پلاس،  اثری که با بهره‌گیری از نگاهی هنری و پژوهشی، تلاش می‌کند شخصیت این فرمانده سترگ را از ورای تصاویر آرشیوی و نقل‌قول‌های رسمی، به عرصه‌ای ملموس و انسانی بکشاند. در این میان، علی سرابی با ایفای نقشی دشوار، توانسته است تصویری باورپذیر و اثرگذار از این شخصیت تاریخی ارائه دهد. او تنها به تغییرات ظاهری و گریم اکتفا نکرده، بلکه با دقتی وسواس‌گونه، نحوه گام برداشتن، شیوه ادای کلمات، نگاه نافذ و حتی مکث‌های بجا در سخن گفتن را بازآفرینی کرده است. این جزئیات، که حاصل مطالعه عمیق بر خاطرات، نوارهای صوتی و مشورت با همرزمان شهید بوده، شخصیت را از حد یک تصویر آرشیوی به موجودی زنده و نفس‌گیر بدل کرده است. در کنار این بازی درخشان، فیلمنامه نیز با پرهیز از شعارزدگی و پرداختن به عمق شخصیت، تعادلی هوشمندانه میان تاریخ و درام برقرار کرده است. شهید صیاد شیرازی نه‌تنها به‌عنوان فرمانده‌ای مقتدر، که به‌مثابه انسانی با دغدغه‌ها، تردیدها و عواطف تصویر شده است. این تعادل، فیلم را از افتادن به ورطه‌ی یک مستند خشک و گزارشی نجات داده است. دیالوگ‌ها با رعایت سبک گفتاری دهه‌ی ۶۰، حال و هوایی رسمی اما نه تصنعی دارند. اگرچه در برخی لحظات، کمی خشک و کتابی به نظر می‌رسند، اما در مجموع، توانسته‌اند فضای تاریخی را بازآفرینی کرده و از نظر زبانی، به آن دوره وفادار بمانند. کارگردانی نیز در راستای ایجاد فضایی مستندگونه اما پر از ظرافت‌های سینمایی، قاب‌بندی‌هایی معنادار و میزانسن‌هایی دقیق به کار گرفته است. در صحنه‌های نبرد، دوربین روی دست و حرکات نامنظم، به آشوب و استرس میدان جنگ جان می‌بخشد، در سکانس‌های خانوادگی، قاب‌بندی‌های متقارن و نورپردازی گرم، آرامشی متضاد با فضای پرتنش جبهه را به نمایش می‌گذارد و استفاده از نمای نزدیک در لحظات درونی شخصیت، به مخاطب امکان می‌دهد تا اضطراب، تأمل و ایمان شخصیت را از خلال جزئیات چهره بازیگر دریافت کند. طراحی صحنه و لباس نیز یکی از نقاط قوت فیلم است. دقت در بازسازی مقرهای نظامی، لباس‌های ارتشی، چیدمان وسایل خانه و حتی نوع پارچه‌ها و پرده‌ها، نشان از پژوهش عمیق تیم تولید دارد. این جزئیات کوچک اما اثرگذار، به مخاطب کمک می‌کند که بدون نیاز به توضیح اضافی، خود را در بطن دهه‌ی ۶۰ حس کند. تدوین نیز نقش مهمی در حفظ تعادل میان تأمل و هیجان دارد. در صحنه‌های نبرد، با برش‌های کوتاه و تدوین سریع، حس اضطراب و پویایی القا می‌شود، در لحظات درونی‌تر، ریتم آرام‌تر و پلان‌ها طولانی‌تر انتخاب شده‌اند، تا بیننده فرصت درک احوالات شخصیت را بیابد و انتقال‌های نرم و سنجیده بین سکانس‌های میدان جنگ و خانه، بر تضاد میان مسئولیت نظامی و زندگی شخصی شهید صیاد شیرازی تأکید دارد. موسیقی متن نیز همچون جریانی مواج، گاه با سازهای زهی و کوبه‌ای حس اقتدار و شکوه نبرد را القا می‌کند و گاه با ملودی‌های آرام و تأمل‌برانگیز، رنج‌ها و دل‌مشغولی‌های شخصیت را بازتاب می‌دهد. در صحنه‌های نبرد، ضرب‌آهنگ سریع و استفاده از تم‌های حماسی، احساس رشادت و فداکاری را برجسته می‌کند، در لحظات خانوادگی، ملودی‌هایی نرم و احساسی، به تماشاگر یادآور می‌شود که قهرمانان جنگ، انسان‌هایی با عواطف و دلبستگی‌های شخصی بوده‌اند و در صحنه‌های شهادت و وداع، موسیقی به‌آرامی از اوج به فرود می‌رسد، گویی پژواکی از سکوتی که پس از پرواز یک روح جاودان باقی می‌ماند. صداگذاری فیلم، خصوصاً در صحنه‌های جنگی، با دقتی وسواس‌گونه انجام شده است. از طنین شلیک گلوله‌ها و انفجارها گرفته تا نجوای آرام شخصیت در لحظات تفکر، همگی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که واقع‌گرایی صحنه‌ها را افزایش دهند. در سکانس‌های خانوادگی، صداهای محیطی مانند وزش باد، صداهای دوردست کودکان یا تیک‌تاک ساعت، به‌گونه‌ای استفاده شده‌اند که حال و هوای آرام و نوستالژیک خانه را تداعی کنند و در لحظات حساس، بازی با سکوت، خود به روایتی صوتی تبدیل می‌شود. جایی که عدم حضور صدا، سنگینی فضا را چند برابر می‌کند. درنهایت، فیلم «صیاد» نه‌تنها به‌عنوان یک اثر بیوگرافیک، بلکه به‌عنوان یک فیلم سینمایی مستقل، موفق عمل کرده است. در کنار بازی درخشان علی سرابی، کارگردانی سنجیده، و طراحی صحنه و موسیقی تأثیرگذار، فیلم توانسته است از دام تکرار و شعارزدگی بگریزد و تصویری واقعی، انسانی و درعین‌حال اسطوره‌ای از شهید صیاد شیرازی ارائه دهد. اگرچه برخی دیالوگ‌ها می‌توانستند گفتاری روان‌تر داشته باشند و در برخی صحنه‌ها، روابط شخصی و درونی شهید صیاد شیرازی می‌توانست عمیق‌تر پرداخت شود، اما این موارد چیزی از ارزش‌های اثر کم نمی‌کند. «صیاد» نه‌فقط ادای دینی به یک قهرمان ملی، بلکه یادآوری ارزش‌های فراموش‌شده‌ای است که امروز بیش از همیشه به آن‌ها نیاز داریم: ایمان، ایثار، و عشق به وطن.

● حمیدرضا کریمی