چرا اعمال نادرست افراد مانع اجابت دعا می‌شود؟
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: یکی از مهم‌ترین موانع استجابت دعا که می‌توانیم به آن اشاره کنیم، عدم تطابق آن با اعمال و رفتار فرد است.
به گزارش پارسینه پلاس، آیت‌الله محسن فقیهی؛ عضو جامعه مدرسین در گفت‌وگویی کوتاه، به پرسش‌های او درباره راه‌های استجابت دعا و همچنین موانع استجابت دعا پاسخ گفت. حاصل این پرسش و پاسخ را با هم می‌خوانیم:
استجابت دعا و موانع آن یکی از پرسش‌های انسانی است. به نظر شما دلیل و مانع استجابت دعا چیست؟
بنابر روایت ایکنا، این پرسش، دغدغه بسیاری از مؤمنان است. در پاسخ، لازم است جوانب مختلفی را در نظر بگیریم و با تکیه بر آیات قرآن کریم، روایات اهل بیت(ع) و تحلیل‌های فقهی و اخلاقی، به بررسی این مسئله بپردازیم.
قرآن کریم دعا را سلاح مؤمن و راهی برای ارتباط با خداوند می‌داند اما باید توجه داشت که استجابت دعا، تابع شرایط و ضوابطی است. آیاتی مانند: وَ إِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ(بقره: ۱۸۶) نوید استجابت دعا را می‌دهند، اما این آیه نیز نشان می‌دهد که دعا باید با توجه قلبی و تنها با تکیه و توکل بر خدا باشد «اذا دعان» یعنی تنها خدا را بخواند نه اینکه امید به چیزی دیگر داشته باشد.
یکی از مهم‌ترین موانع استجابت دعا که می‌توانیم به آن اشاره کنیم، عدم تطابق آن با اعمال و رفتار فرد است. اگرچه دعا در شب‌های قدر با خلوص نیت و اشک و تضرع همراه باشد، اما اگر در طول سال، حقوق دیگران پایمال شود، دروغ و ریا رواج یابد و بی‌عدالتی حاکم باشد، نباید انتظار داشت که اوضاع بهبود یابد. قرآن کریم می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّی یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ» یعنی خداوند سرنوشت هیچ قومی را تغییر نمی‌دهد، مگر آنکه آنان آنچه را در خودشان است، تغییر دهند.
از منظر فقهی، دعا و مناجات از مستحبات مؤکد و عبادات بزرگ و مغز عبادات است، اما نباید به عنوان جایگزینی برای تلاش، کار و مسئولیت‌پذیری در نظر گرفته شود؛ بلکه باید توأمان باشند.
به هر حال باید بدانیم که بهبود اوضاع اقتصادی و اخلاقی جامعه، نیازمند رویکردی جامع در اصلاح فردی، اصلاح اجتماعی، دعا و نیایش و تلاش و توکل است. باید دعا را فرصتی برای بازنگری در اعمال، اصلاح خود و حرکت جامعه به سوی کمال بدانیم و با بهره‌گیری از دعاها و نیایش‌های خود را با عمل صالح، تلاش و مسئولیت‌پذیری همراه کنیم تا شاهد بهبود اوضاع در همه جنبه‌های زندگی خود و جامعه باشیم.
نمود بیرونی و محسوس عبادات در زندگی انسان چیست؟
انتظار از نتیجه دعا و توبه در شب‌های قدر باید واقع‌بینانه و مبتنی بر آموزه‌های دینی باشد. نمی‌توان انتظار داشت که صرف دعا و توبه در این شب‌ها، مشکلات و گرفتاری‌ها را به طور کامل برطرف کند، اما می‌توان انتظار داشت که این عبادات، آثار و برکات فراوانی مثل آنچه اشاره می‌کنم را داشته باشد:
اولین اثر، تزکیه نفس و پالایش روح است. دعا و توبه در شب‌های قدر، فرصتی برای پاکسازی قلب از رذائل اخلاقی و تقویت فضائل است. این عبادات، باعث افزایش معرفت الهی، خشوع و فروتنی در برابر خداوند و احساس نزدیکی به او می‌شود.
اثر بعدی احیای شب‌های قدر، افزایش بصیرت و هدایت انسان است. دعا و توبه در شب‌های قدر و تلاش برای تقرب به خداوند متعال، می‌تواند باعث افزایش بصیرت و روشن‌بینی در انسان شود. این عبادات، به انسان کمک می‌کند تا با دیدی واقع‌بینانه‌تر به مسائل زندگی نگاه کند و راه صحیح را تشخیص دهد. قرآن کریم می‌فرماید: «وَالَّذِینَ جَاهَدُوا فِینَا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنَا» این آیه نشان می‌دهد که تلاش در راه خدا، باعث هدایت و راهنمایی انسان توسط خداوند متعال می‌شود.
همچنین دعا و توبه می‌تواند باعث تسهیل امور و گشایش در زندگی شود. البته این به معنای برطرف شدن همه مشکلات نیست، بلکه به معنای این است که خداوند، راه‌های جدیدی را برای حل مشکلات پیش روی انسان قرار می‌دهد و به او توانایی می‌دهد تا با سختی‌ها مقابله کند. همچنین در روایات آمده است که دعا، قضا را برمی‌گرداند و بلا را دفع می‌کند.