کشف بیماری باستانی در بین کودکان مومیایی مصر+ تصاویر
برطبق مطالعهای که بروی کودکانِ مومیاییشدۀ مصر باستان صورت گرفته است، بیماریِ آنمی یا کمخونی شدید در میان این کودکان مومیاییشده بسیار شایع بوده است
محققان از تصویربرداریِ توموگرافیِ کامپیوتری برای مطالعه غیرتهاجمی مومیاییها از روی پوشش آنها استفاده کردند و کشف کردند که یک-سوم از آنها علائمی از کمخونی شدید دارند؛ آنها همچنین یک نمونه مبتلا به تالاسمی را نیز شناسایی کردند.
این تیم در مقالهای منتشرشده اعلام کرده است: «بهنظر میرسد اولینبار است که یک مطالعه یافتههای رادیولوژیکی را نهتنها از طاق جمجمه بلکه از استخوانهای صورت و اسکلت پساجمجمهای که علائم تالاسمی را در یکی از کودکانِ مومیاییِ مصری نشان میدهد، به دست آورده است.»
دیرینهشناسان از آلمان، آمریکا و ایتالیا که در انجام این مطالعه با هم همکاری کردهاند، پیشنهاد میدهند که کمخونی شدید احتمالاً در مصر باستان شایع بوده و علت آن نیز احتمالاً عواملی مثلِ سوءتغذیه، عفونتهای انگلی و اختلالاتِ ژنتیکی بوده است که هنوز هم میتواند باعث مرگ شود.
محققان حتی گمانهزنی کردهاند که توتعنخآمون نیز احتمالاً به دلیلِ سلولهای داسیشکل که بیماریِ آنمی را تولید میکند، مرده است. بااینحال، محققان این مطالعه توضیح میدهد، «شواهدِ مستقیمی از آنمی در بقایایِ انسان که از مصر باستان به دست آمده است، نادر است.»
آنمی یا کمخونی شدید وضعیتی است که بدن گلبولهای قرمزِ سالم را که اکسیژن را به بافتهای مختلف حمل میکنند به اندازه کافی تولید نمیکند. محققانی که روی مومیاییهای کودک مطالعه کردهاند، میگویند این بقایا در مقایسه با مومیاییهای بزرگسال، علائم کمخونی را به دلیلِ مرگِ زودهنگام بیشتر نشان میدهند.
نمیتوان صرفاً با تصویربرداری سیاتیاسکن متوجه شد که آیا کمخونی علتِ مرگِ این کودکان بوده یا نه اما تیم محققان کشف کرده است که کمخونی در مرگِ این افراد نقش ایفا کرده است. آنها همچنین به دنبال علائم بیماریای میگردند که منجر به کمخونی شدید در این کودکان شده است.
وقتی انسانهای دوران باستان مومیایی میشدند، بدنشان اطلاعات بیشتری را در مقایسه با زمانیکه به خاک سپرده میشدند، در خود نگه میداشت. اگرچه علم مدرن به محققان اجازه باز کردنِ پوشش مومیایی را نمیدهد، آنها اغلب از تصویربرداری سیتیاسکن برای نگاه کردن به داخلِ پوشش و آنچه درونِ آن است، استفاده میکنند.
تصویربرداری سیتیاسکن میتواند به استخوانهای مومیایی نظر بیفکند و ازآنجایی که استخوانها محل تولید مغز استخوان که مسئول تولید گلبولهای قرمز است، هستند، میتوانند شواهدی از کمخونی را نشان دهند.
آنمیِ همولیتیکِ مزمن و کمخونی ناشی از فقر آهن اغلب با بزرگ شدنِ طاق جمجمه (ناحیهای از جمجمه که محل قرارگیریِ مغز است) همراه است. محققان امیدوار بودند که این علامت را به همراه علائمِ دیگری از کمخونی در استخوانها شاملِ تخلخل، نازک شدن و تغییر شکلِ آن مشاهده کنند.
اندازهگیری تخلخل و ضخامتِ استخوانها اغلب به سطحی از کنتراست نیاز دارد که اغلب از طریقِ تراکمِ بافت حفظشده و پوشش مومیاییِ اطرافِ آن در تصویربرداریِ سیتیاسکن کاهش پیدا میکند. بنابراین تیم تحقیقاتی بعد از بررسیها اعلام کرد که «این ارزیابی به دلیل کیفیتِ پایینِ تصاویرِ سیتیاسکن امکانپذیر نیست.»
رویهمرفته، تیم تحقیقاتی دریافت که از ۲۱ مومیایی کودک ۷مومیایی علائمی قابل اندازهگیری از آنمی به خصوص بزرگ شدنِ طاق جلوییِ جمجمه را داشتند. علاوهبرآن، یکی از کودکان ـ که به نامِ مورد ۲ شناسایی شد ـ تغییراتی در استخوانهای صورت و سایر استخوانهای بدن داشت که شبیه به تغییراتی بود که در بیماری تالاسمی رخ میدهد. تالاسمی بیماریِ ژنتیکیای است که در آن بدن به قدر کافی هموگلوبین تولید نمیکند.
زبانِ مورد۲ همچنین از اندازه معمول بزرگتر بود که نویسندگان میگویند: «احتمالاً علامتِ اختلالِ بِکویت-ویدمن است. این کودک که از ژنتیک شانس نیاورده احتمالاً از علائم شدید بیماری تالاسمی شامل کم خونی شدید در حدود ۱.۵سالگی جان باخته است.
کودکان مومیایی، بین سنین ۱ تا ۱۴سالگی، در دوران مختلفی در مصر باستان زندگی میکردند.
این مطالعه مینویسد: «قدیمیترین مومیایی به لحاظِ زمانی به دورانی مابینِ پادشاهیِ کهن (۲۶۸۶ تا ۲۱۶۰قبلازمیلاد) و دوره میانی اول (۲۱۶۰ تا ۲۰۵۵ قبلازمیلاد) باز میگردد. اغلب مومیاییها به دوره بطلمیوسی (۳۳۲ تا ۳۰قبلازمیلاد) و دوره رومیها (۳۰قبلازمیلاد تا ۳۹۵بعدازمیلاد) برمیگردند.
هراندازه که این کشف غمانگیز باشد، بقایای مومیاییشده مصریان باستان قطعاً حقایقِ جالب و دانشی درباره زندگی و مرگ را فاش کردهاند.