سم زدایی دیجیتال؛ راهی به سوی آرامش ذهن و زندگی بدون استرس

به گزارش پارسینه پلاس،«سم زدایی دیجیتال» به زبان ساده یعنی یک مرخصی موقت از دنیای الکترونیکی. در این دوره، شما به صورت عمدی از ابزارهای الکترونیکی مثل موبایل، تبلت، کامپیوتر یا تلویزیون فاصله می گیرید. رایج ترین بخش این سم زدایی، مربوط به دوری از شبکه های اجتماعی مانند اینستاگرام، تلگرام، فیس بوک و X است.

وقتی صحبت از سم زدایی دیجیتال می شود، هدف نهایی فقط خاموش کردن گوشی نیست؛ بلکه قطع ارتباط با هرگونه محتوای دیجیتال است، از جمله:

• گشت وگذار در شبکه های اجتماعی
• ایمیل ها و پیام های کاری
• تماشای بی هدف تلویزیون یا فیلم
• بازی های ویدیویی

تأثیر یک استراحت کوتاه

یک تحقیق که روی دانشجویان انجام شد، نشان داد که تنها یک هفته دوری از فضای مجازی، باعث بهبود خلق وخو، افزایش بهره وری، خواب بهتر و کاهش اضطراب در آن ها شده است. همچنین، مطالعه ای دیگر در مجله ی روان شناسی اجتماعی و بالینی ثابت کرده که محدود کردن زمان استفاده از فضای مجازی به روزانه ۳۰ دقیقه، به طرز چشمگیری حال خوب کلی فرد را افزایش می دهد.

شبکه های اجتماعی چگونه حال ما را بد می کنند؟

شکی نیست که پلتفرم های مجازی، فوایدی مثل ارتباط با عزیزان یا پیدا کردن منابع الهام دارند. اما اگر بی ملاحظه از آن ها استفاده کنیم، عوارض جانبی سنگینی را به دنبال خواهند داشت.

۱. دامی به نام مقایسه ی دائمی

یکی از بزرگ ترین آسیب ها، گرفتار شدن در حسادت شبکه ی اجتماعی است. ما دائم زندگی مان را با نسخه ی ویرایش شده و فیلترشده ی زندگی اینفلوئنسرها و دوستانمان مقایسه می کنیم و این حس در ما ایجاد می شود که بقیه شادتر، موفق تر و خوشبخت تر از ما هستند. این مقایسه ی بی پایان، سطح اضطراب و افسردگی را بالا می برد و به تصویر ذهنی ضعیف از خود دامن می زند.

برای مثال: دختری پس از دیدن عکس های تعطیلات لوکس دوستانش در اینستاگرام، احساس می کند زندگی خودش «خسته کننده» است و به دستاوردهای واقعی اش اهمیت نمی دهد، حتی با اینکه شغل خوب و روابط سالمی دارد؛ زیرا معیار شادی اش را بر اساس فیلترهای آنلاین قرار داده است.

مهم ترین فواید سم زدایی دیجیتال چیست؟

جدا شدن از دنیای مجازی، فارغ از دلایل شخصی شما (مثل حواس پرتی یا خستگی از استرس آنلاین)، فواید زیادی برایتان خواهد داشت:

• کاهش چشمگیر اضطراب و افسردگی: بر اساس یک پژوهش، تنها یک هفته دوری از فضای مجازی می تواند اضطراب و افسردگی شما را کم کند و احساس رضایت از زندگی را افزایش دهد. برای مثال (در بولد): شخصی که همیشه بعد از چک کردن اینستاگرام حس بدی داشت، متوجه می شود پس از دو روز خاموش کردن اعلان ها، می تواند در طول روز آرام تر و کمتر مضطرب باشد.
• تمرکز قوی تر و بهره وری بیشتر: وقتی مجبور نیستیم مدام اعلان ها را چک کنیم یا عجله ای برای پاسخ فوری به پیام ها داشته باشیم، ذهنمان آزادتر است. این رهایی از حواس پرتی به ما اجازه می دهد در لحظه حضور داشته باشیم و روی کارهای مهم تر زندگی تمرکز کنیم.
• خواب عمیق و راحت: متخصصان خواب تأکید می کنند که حذف وسایل الکترونیکی حداقل یک ساعت قبل از خواب کیفیت خواب را متحول می کند. نور آبی صفحه نمایش، ریتم طبیعی بدن ما را مختل می کند و باعث بی خوابی یا خواب های کوتاه در طول هفته می شود.
• ارتباطات واقعی و معنادار: چند بار در صف نانوایی یا منتظر دوستتان در رستوران بوده اید و به جای نگاه کردن به اطراف، سرتان در گوشی بوده است؟ کنار گذاشتن تلفن همراه، ساختار تعاملات اجتماعی را بهبود می دهد و به شما فرصت می دهد تا با اطرافیانتان ارتباطات عمیق تر برقرار کنید.

آیا به «سم زدایی دیجیتال» نیاز دارم؟

اگر در حال خواندن این مطلب هستید، احتمالاً ذهن شما خودش زنگ خطر را زده است. بهترین راه برای تشخیص این نیاز، صداقت با خودتان است. اگر هنگام کار با فناوری هر یک از احساسات زیر را تجربه می کنید، وقت آن است که برای مدتی با دنیای مجازی خداحافظی کنید:

• احساس اضطراب، استرس یا افسردگی پس از گشتن در شبکه های اجتماعی
• کناره گیری اجتماعی و ترجیح دادن فضای مجازی به روابط واقعی
• نیاز وسواس گونه به چک کردن گوشی در هر چند دقیقه
• مشکل در تمرکز روی کارهای روزمره
• احساس ناامنی یا سندرم ایمپوستر (خود را کمتر از دیگران دانستن)

نحوه ی شروع سم زدایی دیجیتال: یک فرایند گام به گام

اگر آمادگی این چالش را دارید، مهم است که فراموش نکنید چرا آن را شروع کرده اید: ایجاد مرزهای سالم تا فناوری در خدمت شما باشد، نه برده ی آن.

۱. اهداف خود را منطقی تعیین کنید

سم زدایی هر چیزی می تواند باشد؛ از قطع کامل ارتباط با همه ابزارها تا محدود کردن زمان استفاده. اما هدف شما باید واقع بینانه باشد.

برای مثال: اگر کارتان ایجاب می کند که تمام روز پای کامپیوتر باشید، هدف گذاری برای دوری کامل از آن غیرمنطقی است. در عوض، می توانید محدودیت بگذارید که بعد از ساعت ۵ عصر، هیچ ایمیل کاری را چک نکنید و در زمان های فراغت، دور گوشی نروید.

۲. مرزهای سالم ایجاد کنید

اگر قطع کامل ممکن نیست، ایجاد محدودیت های زمانی راهی عالی برای کنترل اوضاع است:

• در هنگام ورزش: اگر برای ورزش به موسیقی نیاز دارید، آهنگ ها را دانلود کنید و گوشی را روی حالت هواپیما بگذارید تا نوتیفیکیشن ها حواستان را پرت نکنند.
• قبل از خواب: حداقل ۳۰ دقیقه تا یک ساعت قبل از رفتن به رختخواب، صفحه نمایش ها را خاموش کنید تا مغزتان برای استراحت آماده شود.
• هنگام غذا خوردن: گوشی را کنار بگذارید تا حواس پرت نشوید. این کار به شما کمک می کند آگاهانه غذا بخورید و سیگنال سیری بدنتان را بهتر درک کنید.
• در کنار عزیزان: وقتی با کسانی هستید که دوستشان دارید، تلفن را دور از دسترس یا سایلنت بگذارید تا بتوانید مکالمات عمیق تر و معنادارتری داشته باشید.

۳. وقت آزاد را با فعالیت های سازنده پر کنید

اگر بعد از کنار گذاشتن گوشی احساس می کنید حوصله تان سر رفته است، فوراً تسلیم وسوسه ی چک کردن گوشی نشوید. این زمان اضافی را با فعالیت هایی پر کنید که روح و جسمتان را تغذیه می کند:

برای مثال: به جای پیمایش بی هدف در اینستاگرام، یک سرگرمی جدید مثل نقاشی را شروع کنید یا یک دستور پخت جدید را امتحان کنید. همچنین می توانید با یکی از اعضای خانواده که مدت هاست با او صحبت نکرده اید، تماس تلفنی بگیرید یا برای پیاده روی به طبیعت بروید.

۴. برای موفقیت به خودتان پاداش دهید

داشتن انگیزه برای ادامه دادن بسیار مهم است. برای ماندن در مسیر، برای پیروزی های کوچک خودتان جشن بگیرید و به خود پاداش دهید.

برای مثال: اگر یک هفته کامل توانستید در اتاق خواب گوشی را کنار بگذارید، به خودتان پاداش دهید و بلیط تئاتر یا سینما بخرید یا غذای مورد علاقه تان را بپزید. مطمئن شوید که پاداش شما هیجان انگیز است تا ترغیب به ادامه شوید.